188体育

Gallwch wneud cais i fod yn ddirprwy i rywun sydd 鈥榟eb alluedd meddyliol鈥�. Mae hyn yn golygu na allant wneud penderfyniad drostynt eu hunain ar yr adeg y mae angen ei wneud. Efallai y byddant dal yn gallu gwneud penderfyniadau drostynt eu hunain ar adegau penodol.

Efallai nad oes gan bobl alluedd meddyliol oherwydd, er enghraifft:

• maent wedi cael anaf neu salwch ymennydd difrifol
• mae ganddynt ddementia
• mae ganddynt anableddau dysgu difrifol

Fel dirprwy, cewch eich awdurdodi gan y Llys Gwarchod i wneud penderfyniadau ar eu rhan.

Mathau o ddirprwy

Mae 2 fath o ddirprwy.

Dirprwy eiddo a materion ariannol

Byddwch yn gwneud pethau fel talu biliau鈥檙 unigolyn neu drefnu eu pensiwn.

Dirprwy lles personol

Byddwch yn gwneud penderfyniadau am driniaeth feddygol a sut mae rhywun yn cael gofal.

Gan amlaf, dim ond yn y sefyllfaoedd canlynol y bydd y llys yn penodi dirprwy lles personol:

• mae amheuaeth a fydd penderfyniadau鈥檔 cael eu gwneud er lles gorau rhywun, er enghraifft oherwydd bod y teulu鈥檔 anghytuno ynghylch gofal
• mae angen penodi rhywun i wneud penderfyniadau am fater penodol dros amser, er enghraifft lle bydd rhywun yn byw

Darllenwch y canllawiau llawn ynghylch pryd mae angen i chi wneud cais lles personol.

Bod yn ddirprwy

Gallwch wneud cais i fod yn ddim ond un math o ddirprwy neu鈥檙 ddau. Os cewch eich penodi, cewch orchymyn llys i ddweud beth allwch a beth na allwch ei wneud.

Pan fyddwch yn ddirprwy, rhaid i chi anfon adroddiad dirprwy blynyddol i Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus (OPG) bob blwyddyn yn esbonio鈥檙 penderfyniadau rydych wedi鈥檜 gwneud.

Gwneud cais i鈥檙 Llys Gwarchod os ydych angen newid neu adnewyddu eich gorchymyn llys.

Byddwch yn parhau i fod yn ddirprwy hyd nes

Sut i wneud cais

Gwiriwch eich bod yn diwallu鈥檙 gofynion i fod yn ddirprwy.

Mae鈥檙 broses gwneud cais yn wahanol yn ddibynnol ar p鈥檜n ydych yn:

• gwneud cais i fod yn ddirprwy lles personol
• gwneud cais i fod yn ddirprwy eiddo a materion ariannol

Bydd angen i chi hefyd dalu ffi gwneud cais.

Gwirio eich cais

Bydd y Llys Gwarchod yn gwirio:

• a oes angen dirprwy ar yr unigolyn neu rhyw fath arall o help
• nid oes unrhyw wrthwynebiadau i鈥檆h penodiad

Os cewch eich penodi, bydd Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus yn eich helpu i gyflawni eich cyfrifoldebau.

Ffyrdd eraill o wneud penderfyniadau i rywun

Os ydych am wneud un penderfyniad pwysig, gallwch wneud cais i鈥檙 Llys Gwarchod am orchymyn untro.

Gallwch wneud cais i fod yn ddirprwy os ydych chi鈥檔 18 oed neu鈥檔 h欧n. Fel arfer, mae dirprwyon yn berthnasau agos neu鈥檔 ffrindiau i鈥檙 unigolyn sydd angen help i wneud penderfyniadau.

Os ydych eisiau gwneud cais i fod yn ddirprwy eiddo a materion ariannol, mae angen i chi feddu ar y sgiliau i wneud penderfyniadau ariannol i rywun arall.

Gall y llys benodi 2 ddirprwy neu fwy ar gyfer yr un unigolyn.

Pan fydd mwy nag un dirprwy

Pan fyddwch yn gwneud cais, dywedwch wrth y llys sut byddwch yn gwneud penderfyniadau os nad chi yw鈥檙 unig ddirprwy. Bydd hyn naill ai:

• gyda鈥檆h gilydd (鈥榙irprwy ar y cyd鈥�), sy鈥檔 golygu bod rhaid i鈥檙 holl ddirprwyon gytuno ar y penderfyniad
• ar wah芒n neu gyda鈥檆h gilydd (鈥榓r y cyd ac yn unigol鈥�), sy鈥檔 golygu y gall dirprwyon wneud penderfyniadau ar eu pen eu hunain neu gyda dirprwyon eraill

Mathau eraill o ddirprwy

Mae rhai pobl yn cael eu talu i weithredu fel dirprwyon, er enghraifft cyfrifwyr, cyfreithwyr neu gynrychiolwyr awdurdod lleol.

Gall y Llys Gwarchod benodi dirprwy arbenigol (a elwir yn 鈥榙dirprwy panel鈥�) o restr o gwmn茂au cyfreithiol ac elusennau cymeradwy os nad oes unrhyw un arall ar gael.

Fel dirprwy, rydych chi鈥檔 gyfrifol am helpu rhywun i wneud penderfyniadau neu wneud penderfyniadau ar eu rhan.

Fe gewch orchymyn llys gan y Llys Gwarchod yn dweud beth allwch a beth na allwch ei wneud. Mae yna hefyd reolau ac enghreifftiau cyffredinol yng Nghod Ymarfer Deddf Galluedd Meddyliol 2005, a bydd angen ichi fodloni鈥檙 safonau i ddirprwyon.

Canllawiau i bob dirprwy

Pan fyddwch yn gwneud penderfyniad, rhaid i chi:

• wneud yn si诺r ei fod er budd gorau鈥檙 unigolyn arall
• ystyried beth maent wedi鈥檌 wneud yn y gorffennol
• defnyddio gofal o safon uchel - gallai hyn olygu cynnwys pobl eraill, er enghraifft cael cyngor gan berthnasau a gweithwyr proffesiynol fel meddygon
• gwneud popeth o fewn eich gallu i helpu鈥檙 unigolyn arall i ddeall y penderfyniad, er enghraifft esbonio beth fydd yn digwydd gyda chymorth lluniau neu iaith arwyddion
• cynnwys manylion y penderfyniadau yn eich adroddiad dirprwy blynyddol

Rhaid i chi beidio ag:

• atal yr unigolyn, oni bai ei fod i鈥檞 atal rhag cael niwed
• atal triniaeth feddygol sy鈥檔 cynnal bywyd
• manteisio ar sefyllfa鈥檙 unigolyn, er enghraifft eu cam-drin neu elwa o benderfyniad rydych wedi鈥檌 wneud ar eu rhan
• gwneud ewyllys i鈥檙 unigolyn, neu newid ei ewyllys bresennol
• rhoi rhoddion oni bai bod y gorchymyn llys yn dweud y gallwch wneud hyn
• cadw unrhyw arian neu eiddo yn eich enw eich hun ar ran yr unigolyn

Dirprwyon eiddo a materion ariannol

Rhaid i chi sicrhau:

• bod eich eiddo a鈥檆h arian eich hun ar wah芒n i eiddo ac arian yr unigolyn arall
• eich bod yn cadw cofnodion o鈥檙 materion ariannol rydych yn eu rheoli ar eu rhan yn eich adroddiad dirprwy blynyddol

Efallai y bydd angen i chi reoli cyfrif Swyddfa Cronfeydd y Llys ar ran yr unigolyn arall.

Bydd angen i chi lawrlwytho a llenwi pob un o鈥檙 canlynol:

• ffurflen gais (COP1) - bydd angen i chi anfon y ffurflen wreiddiol ynghyd 芒 chopi pan fyddwch yn gwneud cais
• ffurflen asesu galluedd (COP3)
• datganiad y dirprwy (COP4)
• ffurflen gwybodaeth ategol (COP1B)

Efallai na fydd y llys yn derbyn eich cais os na fyddwch yn anfon y ffurflen 鈥榓sesu galluedd鈥� (COP3).

Os na allwch gael asesiad, rhaid i chi lawrlwytho a llenwi datganiad tyst (COP24) i egluro pam rydych chi鈥檔 meddwl nad oes gan yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais ar ei gyfer alluedd meddyliol.

Ble i anfon eich ffurflenni

Anfonwch y ffurflenni, gan gynnwys 2 gopi o鈥檙 ffurflen gais (COP1), i鈥檙 Llys Gwarchod gyda siec am y ffi gwneud cais.

Dweud wrth y bobl a enwir yn eich cais

Bydd y llys yn anelu at anfon copi wedi鈥檌 stampio o鈥檆h cais atoch o fewn wythnos i鈥檞 gael. Golyga hyn bod eich cais yn cael ei ystyried (mae wedi鈥檌 鈥榞ychwyn鈥�). Anfonir llythyr atoch yn egluro beth i鈥檞 wneud nesaf.

Cyn pen 14 diwrnod i鈥檙 cais gael ei gychwyn, rhaid i chi ddweud (a elwir weithiau鈥檔 鈥榗yflwyno鈥�) wrth y bobl ganlynol:

• yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt
• o leiaf 3 o鈥檙 bobl a enwir yn eich cais fel rhai sydd 芒 diddordeb, er enghraifft perthnasau, gweithiwr cymdeithasol neu feddyg yr unigolyn

Os na allwch ddweud wrth 3 o bobl, yna dylech anfon datganiad tyst (COP24).

Dweud wrth yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt

Rhaid i chi neu鈥檆h cynrychiolydd ymweld 芒鈥檙 unigolyn a dweud wrthynt:

• pwy sy鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt
• bod eu gallu i wneud penderfyniadau yn cael ei gwestiynu
• beth fyddai cael dirprwy yn ei olygu iddynt
• ble i gael cyngor os ydynt eisiau trafod y cais

Yn ystod yr ymweliad rhowch iddynt:

• ffurflen hysbysiad o achos wedi鈥檌 llenwi (COP14) - defnyddiwch y nodiadau canllaw i lenwi鈥檙 ffurflen hon eich hun
• ffurflen gydnabod (COP5) - bydd angen iddynt lenwi鈥檙 ffurflen hon os ydynt am roi eu barn ar y cais neu ddarparu tystiolaeth o鈥檌 blaid neu yn ei erbyn
• unrhyw ddogfennau eraill sy鈥檔 ymwneud 芒鈥檆h cais

Dweud wrth bobl sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檆h cais

Rhaid i chi ddweud wrth 3 o bobl a enwir ar eich cais ei fod wedi鈥檌 gychwyn.

Anfonwch atynt:

• hysbysiad bod ffurflen gais wedi鈥檌 chyhoeddi (COP15)
• ffurflen gydnabod (COP5) - bydd angen iddynt lenwi鈥檙 ffurflen hon os ydynt am roi eu barn ar y cais neu ddarparu tystiolaeth o鈥檌 blaid neu yn ei erbyn
• unrhyw ddogfennau eraill sy鈥檔 ymwneud 芒鈥檆h cais

Gallwch ddweud wrthynt am y cais:

• drwy鈥檙 post i鈥檞 cyfeiriad cartref
• drwy e-bost
• wyneb yn wyneb

Cadarnhau eich bod wedi dweud wrth bobl (鈥榗yflwyno rhybudd鈥�)

Cyn pen 7 diwrnod ar 么l cyflwyno鈥檙 dogfennau, rhaid i chi lawrlwytho a llenwi鈥檙 ffurflenni perthnasol (a elwir weithiau鈥檔 鈥榯ystysgrifau cyflwyno鈥�) i gadarnhau eich bod wedi dweud wrth:

• yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt (COP20A)
• y bobl eraill a enwir yn y cais (COP20B)

Anfonwch nhw gyda鈥檌 gilydd i鈥檙 Llys Gwarchod.

Ar 么l i鈥檆h cais gael ei adolygu

Ni fydd y Llys Gwarchod yn adolygu eich cais tan 14 diwrnod ar 么l i chi ddweud wrth y bobl eraill sy鈥檔 ymwneud 芒鈥檙 cais er mwyn rhoi cyfle iddynt ei wrthwynebu.

Yna bydd y Llys Gwarchod yn adolygu eich cais ac yn dweud wrthych:

• os yw eich cais wedi鈥檌 gymeradwyo neu ei wrthod
• os ydych angen sefydlu bond diogelwch cyn y gellir eich penodi
• os oes rhaid ichi ddarparu mwy o wybodaeth i gefnogi eich cais, er enghraifft, adroddiad gan y gwasanaethau cymdeithasol
• os yw鈥檔 mynd i drefnu gwrandawiad i gael mwy o wybodaeth, er enghraifft, os yw rhywun wedi gwrthwynebu鈥檙 cais

Os gofynnir ichi fynychu gwrandawiad

Fe gewch hysbysiad o wrandawiad a fydd yn nodi dyddiad y gwrandawiad os bydd y llys yn penderfynu bod angen cynnal un. Mae鈥檔 rhaid i chi ymweld 芒鈥檙 unigolyn yr ydych eisiau fod yn ddirprwy iddynt a dweud wrthynt amdano:

• o fewn 14 diwrnod ichi gael yr hysbysiad
• o leiaf 14 diwrnod cyn dyddiad y gwrandawiad

Rhowch ffurflen hysbysiad o achos (COP14) wedi鈥檌 llenwi iddynt. Defnyddiwch y nodiadau canllaw i鈥檞 llenwi.

Rhaid i chi egluro y gallant gysylltu 芒 staff y Llys Gwarchod i gael cyngor a chymorth.

Pan fyddwch wedi dweud wrthynt, anfonwch dystysgrif cyflwyno (COP20A) i鈥檙 Llys Gwarchod o fewn 7 diwrnod.

Bydd rhaid i chi dalu ffi os bydd y llys yn gwneud penderfyniad terfynol yn y gwrandawiad.

Mae鈥檙 canllawiau yn egluro beth i鈥檞 ddisgwyl mewn gwrandawiad Y Llys Gwarchod.

Dilynwch y camau hyn i ddod yn ddirprwy eiddo a materion ariannol neu i gymryd lle dirprwy sy鈥檔 bodoli鈥檔 barod:

1. Dywedwch wrth yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt a gofynwch iddynt lenwi鈥檙 ffurflenni perthnasol.

2. Dywedwch wrth o leiaf 3 unigolyn sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檆h cais a gofynnwch iddynt lenwi鈥檙 ffurflenni perthnasol.

3. Llenwch y ffurflenni sy鈥檔 weddill.

4. Cyflwynwch y ffurflenni ar-lein neu eu hanfon drwy鈥檙 post.

Dweud wrth yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt

Rhaid i chi neu鈥檆h cynrychiolydd ymweld 芒鈥檙 unigolyn a dweud wrthynt:

• pwy sy鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt
• bod eu gallu i wneud penderfyniadau yn cael ei gwestiynu
• beth fyddai cael dirprwy yn ei olygu iddynt
• ble i gael cyngor os ydynt eisiau trafod y cais

Yn ystod yr ymweliad mae鈥檔 rhaid i chi roi iddynt:

• y ffurflen hysbysu a chydnabod cais (COP14PADep) - bydd angen i chi lenwi adrannau hysbysu鈥檙 ffurflen ac fe allan nhw lenwi鈥檙 adran gydnabod os ydynt yn gallu
• ffurflen gydnabod (COP5) - os ydynt yn gallu, bydd angen iddynt lenwi鈥檙 ffurflen hon os ydynt am wrthwynebu鈥檙 cais neu ddarparu tystiolaeth yn ei erbyn
• unrhyw ddogfennau eraill sy鈥檔 ymwneud 芒鈥檆h cais

Os ydynt yn gallu, dylent lenwi鈥檙 ffurflen o fewn 14 diwrnod. Os nad ydynt yn gallu, yna fe allwch anfon y ffurflen hysbysu a chydnabod cais (COP14PADep) yn 么l gyda鈥檙 adrannau hysbysu鈥檔 unig wedi鈥檜 llenwi.

Dweud wrth bobl sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檆h cais

Rhaid i chi ddweud wrth o leiaf 3 unigolyn sy鈥檔 adnabod yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt am eich cais. Er enghraifft, perthnasau, gweithiwr cymdeithasol neu feddyg yr unigolyn.

Anfonwch atynt:

• hysbysiad y bydd ffurflen gais yn cael ei chyhoeddi (COP15PADep)
• ffurflen gydnabod (COP5) - bydd angen iddynt lenwi鈥檙 ffurflen hon os ydynt am wrthwynebu鈥檙 cais neu ddarparu tystiolaeth yn ei erbyn
• unrhyw ddogfennau eraill sy鈥檔 ymwneud 芒鈥檆h cais

Gallwch ddweud wrthynt:

• drwy鈥檙 post i鈥檞 cyfeiriad cartref
• drwy e-bost
• wyneb yn wyneb

Os na allwch ddweud wrth 3 o bobl, yna dylech anfon datganiad tyst (COP24) i鈥檙 Llys Gwarchod gyda鈥檆h ffurflenni eraill.

Mae angen iddynt ddychwelyd y ffurflenni i chi o fewn 14 diwrnod iddynt eu cael. Os na fyddwch wedi cael y ffurflenni ar 么l 14 diwrnod, yna gallwch wneud cais hebddynt.

Ffurflenni y mae angen i chi eu llenwi

Mae鈥檙 ffurflenni y mae angen i chi eu llenwi yn dibynnu ar p鈥檜n a ydych yn cyflwyno鈥檙 ffurflenni ar-lein neu drwy鈥檙 post.

Mae鈥檔 rhaid i chi lenwi ac anfon y ffurflenni o fewn 3 mis ichi ddweud wrth y bobl sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檆h cais. Os na fyddwch yn gwneud hyn, yna bydd rhaid i chi ail-ddechrau鈥檙 broses.

Mae angen i bob ceisydd lenwi:

• ffurflen gwybodaeth ategol (COP1A)
• ffurflen asesu galluedd (COP3)
• datganiad y dirprwy (COP4)
• ffurflen gydnabod (COP5) os cafodd ei dychwelyd i chi

Efallai na fydd y llys yn derbyn eich cais os na fyddwch yn anfon y ffurflen 鈥榓sesu galluedd鈥� (COP3).

Os na allwch gael asesiad, rhaid i chi lawrlwytho a llenwi datganiad tyst (COP24) i egluro pam rydych chi鈥檔 meddwl nad oes gan yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais ar ei gyfer alluedd meddyliol.

Os ydych chi鈥檔 cymryd drosodd gan ddirprwy arall

Gallwch wneud cais i gymryd drosodd gan ddirprwy sy鈥檔 bodoli鈥檔 barod, er enghraifft oherwydd ni allant barhau 芒鈥檜 dyletswyddau mwyach neu os ydych chi鈥檔 meddwl na ddylent fod yn ddirprwy mwyach. Dylech egluro pam rydych eisiau cymryd drosodd ganddynt yn eich cais.

Gall y dirprwy presennol wrthwynebu cael ei ddisodli drwy lenwi ffurflen gydnabod (COP5).

Os ydych yn cyflwyno ffurflenni ar-lein

Os bu i鈥檆h cynrychiolydd hysbysu鈥檙 unigolyn am eich cais, yna bydd angen i chi gyflwyno y ffurflen hysbysu a chydnabod cais (COP14PADep).

Os bu ichi hysbysu鈥檙 unigolyn am eich cais eich hun, yna nid oes angen i chi gyflwyno unrhyw ffurflenni ychwanegol.

Os ydych yn cyflwyno ffurflenni drwy鈥檙 post

Bydd angen i chi hefyd anfon:

• ffurflen gais (COP1) - bydd angen i chi anfon y ffurflen wreiddiol ynghyd 芒 chopi
• ffurflen hysbysu a chydnabod cais (COP14PADep)

Cyflwyno eich ffurflenni ar-lein

Byddwch angen cerdyn debyd neu gredyd i dalu鈥檙 ffi. Mwy o wybodaeth am faint fydd angen i chi dalu.

Cyflwyno eich ffurflenni drwy鈥檙 post

Anfonwch y ffurflenni i鈥檙 Llys Gwarchod gyda siec am y ffi gwneud cais. Mwy o wybodaeth am faint fydd angen i chi dalu.

Ar 么l i chi wneud cais

Bydd y Llys Gwarchod yn adolygu eich cais ac yn dweud wrthych:

• os yw eich cais wedi鈥檌 gymeradwyo neu ei wrthod
• os ydych angen sefydlu bond diogelwch cyn y gellir eich penodi - gwybodaeth am faint fydd angen i chi dalu
• bod rhaid ichi ddarparu mwy o wybodaeth i gefnogi eich cais, er enghraifft, adroddiad gan y gwasanaethau cymdeithasol

Gan amlaf, ni chynhelir gwrandawiad ar gyfer ceisiadau i fod yn ddirprwy eiddo a materion ariannol. Os bydd un, yna bydd rhaid i chi dalu ffi. Darganfyddwch faint fyddwch angen talu.

Mae鈥檙 canllawiau yn egluro beth i鈥檞 ddisgwyl mewn gwrandawiad y Llys Gwarchod.

Os bydd angen help neu gymorth arnoch

Gallwch gysylltu 芒鈥檙 Llys Gwarchod.

Mae鈥檔 rhaid ichi dalu:

• ffi i wneud cais i fod yn ddirprwy
• ffi oruchwylio bob blwyddyn ar 么l i chi gael eich penodi

Efallai y bydd rhaid i chi hefyd dalu i sefydlu 鈥榖ond diogelwch鈥� cyn y gellir eich penodi鈥檔 ddirprwy eiddo a materion ariannol.

Pan fyddwch chi鈥檔 gwneud cais

Rhaid i chi dalu ffi gwneud cais o 拢408.

Os ydych yn cyflwyno鈥檆h ffurflenni drwy鈥檙 post, dylech gynnwys siec yn daladwy i 鈥楪wasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd EF鈥�.

Os ydych yn cyflwyno鈥檆h ffurflenni ar-lein, gallwch dalu gyda cherdyn debyd neu gredyd.

Bydd angen i chi hefyd dalu 拢494 os bydd y llys yn penderfynu bod angen i鈥檆h achos gael ei wrando mewn gwrandawiad. Bydd y llys yn dweud wrthych pa bryd fydd angen i chi dalu鈥檙 ffi hon.

Bondiau diogelwch ar gyfer dirprwyon eiddo a materion ariannol

Efallai y bydd rhaid i chi dalu i sefydlu 鈥榖ond diogelwch鈥� cyn y gellir eich penodi鈥檔 ddirprwy eiddo a materion ariannol. Mae hwn yn fath o yswiriant sy鈥檔 amddiffyn arian yr unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt.

Nid oes rhaid i chi sefydlu bond os yw un o鈥檙 canlynol yn berthnasol:

• rydych yn cynrychioli awdurdod lleol
• mae鈥檙 llys yn penderfynu nad yw鈥檔 angenrheidiol, er enghraifft os yw gwerth ystad yr unigolyn yn isel

Os oes angen i chi sefydlu un, fe gewch lythyr gan y llys yn dweud hyn wrthych. Bydd y llythyr yn egluro beth i鈥檞 wneud nesaf.

Byddwch yn sefydlu鈥檙 bond gyda darparwr bond diogelwch. Bydd y swm y byddwch yn ei dalu yn dibynnu ar:

• werth ystad yr unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt
• faint o鈥檜 hystad rydych chi鈥檔 ei reoli

Gallwch ei dalu naill ai:

• gan ddefnyddio arian yr unigolyn
• eich hun - gallwch gael yr arian yn 么l o ystad yr unigolyn ar 么l i chi gael mynediad iddo

Ar 么l i chi gael eich penodi

Rhaid i chi dalu ffi oruchwylio flynyddol yn dibynnu ar ba lefel o oruchwyliaeth sydd ei hangen ar eich dirprwyaeth. Bydd angen ichi dalu:

• 拢320 am oruchwyliaeth gyffredinol
• 拢35 am oruchwyliaeth is - mae hyn yn berthnasol i rai dirprwyon eiddo a materion ariannol sy鈥檔 rheoli llai na 拢21,000

Bydd eich ffi oruchwylio flynyddol ar gyfer y flwyddyn flaenorol yn ddyledus ar 31 Mawrth.

Bydd angen i chi hefyd dalu ffi asesu o 拢100 os ydych chi鈥檔 ddirprwy newydd.

Bydd Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus yn dweud wrthych sut a phryd i dalu鈥檆h ffioedd asesu a goruchwylio.

Cael help gyda鈥檆h ffi gwneud cais

Efallai na fydd rhaid i chi dalu ffi gwneud cais yn dibynnu ar:

• y math o ddirprwy rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod
• faint o arian sydd gennych chi neu鈥檙 unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt

Mae鈥檙 canllawiau yn cynnwys gwybodaeth am gael help gyda鈥檆h ffioedd.

Gallwch hawlio鈥檙 ffi yn 么l o gronfeydd yr unigolyn rydych am fod yn ddirprwy iddynt os ydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy eiddo a materion ariannol.

Help gyda鈥檆h ffioedd goruchwylio

Gallwch wneud cais am esemptiad neu ostyngiad yn y ffi os yw鈥檙 unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt yn cael budd-daliadau penodol neu os yw ei incwm yn llai na 拢12,000. Darllenwch y canllawiau a ddaw gyda鈥檙 ffurflen a gwnewch gais os yw鈥檙 unigolyn yn bodloni鈥檙 gofynion. Mae鈥檙 cyfeiriad ar y ffurflen.

Os bydd yr unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt yn marw, byddwch yn talu鈥檙 ffi oruchwylio am y rhan o鈥檙 flwyddyn pan wnaethoch weithredu fel dirprwy. Er enghraifft, bydd rhaid i chi dalu 拢17.50 os daw eich dirprwyaeth oruchwylio is i ben ar 么l 6 mis.

Anfonir 鈥榞orchymyn llys鈥� atoch yn dweud wrthych beth y gallwch ac na allwch ei wneud fel dirprwy. Pan fyddwch wedi鈥檌 gael, gallwch ddechrau gweithredu ar ran yr unigolyn.

Anfonir y gorchymyn llys atoch:

• cyn gynted ag y cewch eich penodi - os ydych chi鈥檔 ddirprwy lles personol
• ar 么l i chi sefydlu bond diogelwch - os ydych chi鈥檔 ddirprwy eiddo a materion ariannol a bod y llys wedi gofyn i chi wneud hyn

Bydd angen gorchymyn llys ar wah芒n arnoch cyn y gallwch:

• werthu eiddo sy鈥檔 eiddo ar y cyd os ydych chi鈥檔 ddirprwy eiddo a materion ariannol
• gwneud penderfyniad untro ar unrhyw beth arall nad yw鈥檔 dod o dan y gorchymyn llys

Dweud wrth bobl a sefydliadau eich bod yn ddirprwy

Fe gewch gop茂au swyddogol o鈥檙 gorchymyn llys i鈥檞 hanfon at fanciau a chymdeithasau adeiladu, er enghraifft. Mae鈥檙 rhain yn profi eich bod yn gweithredu ar ran yr unigolyn arall. Pan anfonwch gopi swyddogol, gofynnwch iddo gael ei ddychwelyd.

Gallwch archebu cop茂au ychwanegol o鈥檙 gorchymyn llys trwy ysgrifennu at y Llys Gwarchod. Maent yn costio 拢5 yr un.

Dechrau rheoli cyfrif banc

Cyn y gallwch reoli cyfrif, rhaid i chi ddangos i鈥檙 banc:

• y gorchymyn llys gwreiddiol, neu gopi swyddogol ohono
• prawf o鈥檆h enw, er enghraifft eich pasbort neu鈥檆h trwydded yrru
• prawf o鈥檆h cyfeiriad, er enghraifft bil nwy, trydan neu dreth y cyngor, neu lythyr gan adran o鈥檙 llywodraeth
• prawf o enw neu gyfeiriad yr unigolyn rydych chi鈥檔 gwneud cais i fod yn ddirprwy iddynt - os nad yw鈥檙 manylion yr un fath 芒 manylion y cyfrif banc

Cyfrifon Swyddfa Cronfeydd Llys

Os oes gan yr unigolyn rydych chi鈥檔 dirprwy ar ei gyfer arian mewn cyfrif Swyddfa Cronfeydd Llys, anfonir gwybodaeth atoch yngl欧n 芒 sut i gael mynediad ato.

Gallwch hefyd wneud cais i agor cyfrif gyda鈥檙 Swyddfa Cronfeydd Llys os ydych chi鈥檔 ddirprwy eiddo a materion ariannol a鈥檌 fod er budd gorau鈥檙 unigolyn.

Cofnodi eich penderfyniadau a鈥檆h trafodion

Gallwch gychwyn eich adroddiad dirprwy blynyddol i gofnodi eich penderfyniadau a鈥檆h trafodion, fel talu biliau.

Fel dirprwy, byddwch yn cael eich goruchwylio gan Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus (OPG). Maent wedi鈥檜 hawdurdodi i gysylltu 芒 chi neu ymweld 芒 chi i wirio eich bod yn bodloni eu safonau i ddirprwyon. Gallant hefyd roi cyngor a chefnogaeth i chi.

Os byddwch yn methu 芒 bodloni eu safonau, efallai y bydd OPG yn gofyn i鈥檙 llys eich atal rhag bod yn ddirprwy.

Sut y cewch eich goruchwylio

Mae pob dirprwy newydd yn cael lefel 鈥榞yffredinol鈥� o oruchwyliaeth yn ystod y flwyddyn gyntaf.

Ar 么l hynny, os ydych chi鈥檔 ddirprwy eiddo a materion ariannol, byddwch yn symud i oruchwyliaeth is os:

• yw鈥檙 swm rydych yn ei reoli yn llai na 拢21,000
• nid oes angen lefel gyffredinol o oruchwyliaeth arnoch mwyach

Byddwch yn talu ffi is ac yn gorfod ysgrifennu adroddiad dirprwy blynyddol byrrach na dirprwyon sydd 芒 goruchwyliaeth gyffredinol.

Ymweliadau goruchwylio

Efallai y bydd swyddog o鈥檙 Llys Gwarchod yn ymweld 芒 chi i wirio a ydych chi:

• yn deall eich dyletswyddau
• yn cael y lefel gywir o gefnogaeth gan OPG
• yn cyflawni eich dyletswyddau yn briodol
• yn cael eich ymchwilio oherwydd cwyn

Bydd y swyddog yn ffonio i drefnu鈥檙 ymweliad ac yn egluro pam eu bod yn ymweld.

Cysylltu 芒鈥檙 OPG

Dywedwch wrth OPG os ydych chi鈥檔 bwriadu gwneud penderfyniad pwysig, er enghraifft rydych am werthu eiddo鈥檙 unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt fel y gallant symud i gartref gofal.

Rhaid i chi gadw cyfrifon a dilyn y rheolau ar gyfer rhoddion a threuliau os ydych chi鈥檔 gweithredu fel dirprwy i rywun arall. Rhaid i chi hefyd gofnodi鈥檙 trafodion yn eich adroddiad dirprwy blynyddol.

Cyfrifon

Fel dirprwy eiddo a materion ariannol, rhaid i chi gadw cop茂au o:

• gyfriflenni banc
• contractau ar gyfer gwasanaethau neu grefftwyr
• derbynebau
• llythyrau a negeseuon e-bost am eich gweithgareddau fel dirprwy

Rhoddion

Bydd eich gorchymyn llys yn dweud a allwch brynu anrhegion neu roi rhoddion neu arian ar ran yr unigolyn arall, gan gynnwys rhoddion i elusennau. Bydd hefyd yn dweud a oes terfyn blynyddol ar faint o arian y gallwch ei ddefnyddio ar gyfer rhoddion.

Rhaid i roddion fod yn rhesymol. Mae angen i chi sicrhau nad yw unrhyw roddion yn lleihau lefel y gofal y gall yr unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt ei fforddio.

Rhaid i chi wneud cais i鈥檙 Llys Gwarchod os ydych eisiau gwneud rhodd mawr untro at ddibenion Treth Etifeddiant, er enghraifft.

Treuliau

Gallwch hawlio treuliau am bethau y mae鈥檔 rhaid i chi eu gwneud i gyflawni eich r么l fel dirprwy, er enghraifft galwadau ff么n, costau postio a theithio. Ni allwch hawlio:

• costau teithio ar gyfer ymweliadau cymdeithasol
• am yr amser a dreulir yn cyflawni eich dyletswyddau (oni bai eich bod yn ddirprwy proffesiynol, er enghraifft cyfreithiwr)

Efallai y gofynnir i chi baratoi adroddiad manwl o鈥檙 hyn y gwnaethoch ei wario. Bydd rhaid i chi dalu鈥檙 arian yn 么l os bydd Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus yn canfod bod eich treuliau yn afresymol. Efallai y byddant yn gofyn i鈥檙 llys eich atal rhag bod yn ddirprwy os ydynt yn credu eich bod wedi bod yn anonest.

Rhaid i chi baratoi adroddiad bob blwyddyn yn esbonio鈥檙 penderfyniadau rydych wedi鈥檜 gwneud fel dirprwy. Efallai y gofynnir ichi wneud hyn yn amlach os oes angen gwybodaeth ychwanegol ar Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus (OPG).

Efallai y bydd angen i chi baratoi adroddiad terfynol hefyd os byddwch yn rhoi鈥檙 gorau i fod yn ddirprwy.

Os ydych yn awdurdod cyhoeddus neu鈥檔 ddirprwy proffesiynol sy鈥檔 defnyddio鈥檙 gwasanaeth am y tro cyntaf, mae angen i chi gysylltu 芒鈥檆h rheolwr achos i gofrestru yn gyntaf. Os ydych chi鈥檔 ddirprwy i ffrind neu aelod o鈥檙 teulu, gallwch greu cyfrif ar-lein.

Neu gallwch lawrlwytho a llenwi ffurflen adroddiad blynyddol bapur. Mae鈥檙 cyfeiriad y mae angen i chi ei hanfon ato ar y ffurflen.

Beth i鈥檞 gynnwys

Rhaid i鈥檆h adroddiad gynnwys:

• y rhesymau dros eich penderfyniadau a pham eu bod er budd gorau鈥檙 unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt
• gyda phwy y gwnaethoch siarad a pham bod yr hyn y gwnaethant ddweud er budd pennaf yr unigolyn
• manylion ariannol yr unigolyn os mai chi yw ei ddirprwy eiddo a materion ariannol

Bydd yr OPG yn dweud wrthych pryd dylech ei anfon.

Os na anfonwch yr adroddiad, gallai鈥檙 OPG:

• gynyddu lefel eich goruchwyliaeth
• gofyn i鈥檙 llys drefnu dirprwy gwahanol yn eich lle

Rhaid i chi wneud cais i鈥檙 Llys Gwarchod os oes rhaid i chi:

• adnewyddu eich dirprwyaeth
• newid eich dirprwyaeth, er enghraifft gwneud penderfyniadau sydd ddim yn y gorchymyn gwreiddiol
• gwneud penderfyniad untro am rywbeth nad yw鈥檔 rhan o鈥檆h gorchymyn llys

Sut i wneud cais

Lawrlwythwch a llenwch:

• ffurflen gais (COP 1)
• ffurflen datganiad tyst (COP24) gan atodi copi o鈥檙 gorchymyn cyfredol yn eich penodi鈥檔 ddirprwy

Dylai eich datganiad tyst gynnwys:

• cyfanswm incwm blynyddol yr unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy ar ei gyfer gan gynnwys pensiynau
• crynodeb o鈥檜 hasedau, er enghraifft balansau cyfrifon banc, cynilion, buddsoddiadau
• manylion yr eiddo maent yn berchennog arno
• cost flynyddol eu gofal ac eitemau rheolaidd eraill o wariant mawr
• gwerth y bond diogelwch a osodwyd gan y llys
• disgrifiad o鈥檙 amgylchiadau sydd wedi arwain at wneud y cais

Anfonwch i鈥檙 Llys Gwarchod:

• y ffurflenni wedi鈥檜 llenwi
• siec am y ffi gwneud cais - 拢408 - yn daladwy i 鈥楪wasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd EF鈥�

Os oes angen help arnoch i newid eich dirprwyaeth, ffoniwch y Llys Gwarchod.

Beth fydd yn digwydd nesaf

Efallai y bydd rhaid i chi hysbysu pobl eraill am y newid i鈥檙 gorchymyn llys os bydd y llys yn dweud wrthych am wneud hynny.

Gallant wrthwynebu neu ofyn i鈥檙 llys ailystyried unrhyw newidiadau arfaethedig nad ydynt yn cytuno 芒 nhw. Gallant wneud hyn:

• cyn i鈥檙 gorchymyn llys gael ei gyhoeddi
• hyd at 21 diwrnod ar 么l cyhoeddi鈥檙 gorchymyn llys

Os nad ydych chi eisiau neu angen bod yn ddirprwy mwyach, lawrlwythwch a llenwch y rhybudd gwneud cais (COP1) a鈥檌 anfon i鈥檙 .

Os yw galluedd meddyliol yr unigolyn wedi gwella, lawrlwythwch a llenwch ffurflen COP 9. Anfonwch y ffurflen i鈥檙 Llys Gwarchod gydag unrhyw dystiolaeth ategol, er enghraifft llythyr meddyg.

Os bydd yr unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt yn marw

Cysylltwch 芒 Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus (OPG) a鈥檙 Llys Gwarchod i ddweud wrthynt fod yr unigolyn wedi marw.

Efallai y cewch lythyr gan yr OPG yn gofyn i chi anfon tystiolaeth bod yr unigolyn wedi marw, er enghraifft, tystysgrif marwolaeth. Gallwch wirio鈥檙 rhestr o dystiolaeth y mae鈥檙 OPG yn ei derbyn.

Bydd eich bond diogelwch yn parhau mewn grym am 2 flynedd ar 么l marwolaeth yr unigolyn rydych chi鈥檔 ddirprwy iddynt oni bai bod gorchymyn llys yn ei ganslo.

Darllenwch fwy am sut i fod yn ddirprwy.