188体育

Gallwch wneud cais am Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA) os oes gennych anabledd neu gyflwr iechyd sy鈥檔 effeithio ar faint y gallwch weithio.

Mae ESA yn rhoi i chi:

• arian i helpu 芒 chostau byw os nad ydych yn gallu gweithio
• cymorth i fynd yn 么l i鈥檙 gwaith os ydych yn gallu

Gallwch wneud cais os ydych yn gyflogedig, yn hunangyflogedig neu鈥檔 ddi-waith.

Gallwch wneud cais am Lwfans Cyflogaeth a Chymorth Dull Newydd (ESA) os ydych o dan oedran Pensiwn y Wladwriaeth a bod gennych anabledd neu gyflwr iechyd sy鈥檔 effeithio ar faint y gallwch weithio.

Mae angen i chi hefyd fod:

• wedi gweithio fel cyflogai neu wedi bod yn hunangyflogedig
• wedi talu digon o gyfraniadau Yswiriant Gwladol, fel arfer yn ystod y 2 i 3 blynedd ddiwethaf - mae credydau Yswiriant Gwladol hefyd yn cyfrif

Gwiriwch eich cofnod Yswiriant Gwladol am fylchau.

Hawlio Credyd Cynhwysol ac ESA Dull Newydd

Efallai y byddwch yn gallu cael Credyd Cynhwysol ar yr un pryd neu yn lle ESA Dull Newydd.

Os ydych yn cael y ddau fudd-dal, mae eich taliad Credyd Cynhwysol yn cael ei leihau gan y swm a gewch ar gyfer ESA Dull Newydd.

Bydd eich ESA Dull Newydd fel arfer yn cael ei dalu鈥檔 fwy rheolaidd na Chredyd Cynhwysol. Byddwch hefyd yn cael credydau Yswiriant Gwladol gwahanol sy鈥檔 cyfrif tuag at eich Pensiwn y Wladwriaeth ac yn eich helpu i fod yn gymwys i gael budd-daliadau eraill.

Gwiriwch a ydych yn gymwys ar gyfer Credyd Cynhwysol.

Os yw eich T芒l Salwch Statudol (SSP) i fod i ddod i ben

Gallwch wneud cais am ESA Dull Newydd hyd at 3 mis cyn i鈥檆h SSP ddod i ben. Byddwch yn dechrau cael ESA Dull Newydd cyn gynted ag y bydd eich SSP yn dod i ben.

Os ydych yn gweithio

Gallwch wneud cais p鈥檜n a ydych mewn gwaith neu allan o waith. Mae amodau i weithio wrth hawlio ESA.

Bydd faint a gewch yn dibynnu ar ba gam y bydd eich cais, yn ogystal 芒 phethau fel eich oedran ac a ydych yn gallu dychwelyd i鈥檙 gwaith.

Os byddwch yn cael ESA Dull Newydd byddwch yn cael Credydau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1, a all helpu tuag at eich Pensiwn y Wladwriaeth a rhai budd-daliadau yn y dyfodol.

Beth allai effeithio ar faint fyddwch yn cael eich talu

Os ydych yn cael ESA Dull Newydd

Bydd eich taliadau鈥檔 cael eu heffeithio os byddwch yn cael mwy na 拢85 yr wythnos o bensiwn preifat. Os ydych, bydd hanner eich incwm pensiwn preifat dros 拢85 yn cael ei dynnu o鈥檆h taliadau ESA bob wythnos.

Er enghraifft, os ydych yn cael 拢100 yr wythnos o bensiwn preifat, yna bydd 拢7.50 yn cael ei dynnu o鈥檆h taliad ESA bob wythnos.

Os yw eich incwm pensiwn preifat yn ddigon uchel, ni allech gael unrhyw daliadau ESA. Byddech yn dal i gael credydau Yswiriant Gwladol Dosbarth 1.

Os ydych yn cael ESA yn seiliedig ar incwm

Gall incwm a chynilion eich cartref sy鈥檔 werth 拢6,000 neu fwy effeithio ar faint y gallwch ei gael.

Tra bod eich cais yn cael ei asesu

Fel rheol, byddwch yn cael y 鈥榞yfradd asesu鈥� am 13 wythnos tra bo eich cais yn cael ei asesu.

Bydd hyn:

• hyd at 拢71.70 yr wythnos os ydych chi o dan 25 oed
• hyd at 拢90.50 yr wythnos os ydych 25 oed neu鈥檔 h欧n

Os bydd yn cymryd mwy na 13 wythnos i asesu eich cais, byddwch yn parhau i gael y 鈥榞yfradd asesu鈥� nes i chi gael penderfyniad.

Bydd eich ESA yn cael ei 么l-ddyddio os oes unrhyw arian yn ddyledus i chi ar 么l 13 wythnos.

Ar 么l i chi gael eich asesu

Fe鈥檆h rhoddir yn un o 2 gr诺p os oes gennych hawl i ESA. Os ydych yn gallu dychwelyd i鈥檙 gwaith, cewch eich rhoi yn y gr诺p gweithgaredd sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwaith. Fel arall, cewch eich rhoi yn y gr诺p cymorth.

Byddwch yn cael:

• hyd at 拢90.50 yr wythnos os ydych yn y gr诺p gweithgaredd sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwaith
• hyd at 拢138.20 yr wythnos os ydych yn y gr诺p cymorth

Os ydych yn y gr诺p cymorth

Os ydych yn y gr诺p cymorth ac ar ESA yn seiliedig ar incwm, mae gennych hawl hefyd i鈥檙 premiwm anabledd uwch.

Efallai y byddwch hefyd yn gymwys ar gyfer y premiwn anabledd difrifol.

Darganfyddwch sut i wneud cais am bremiwm anabledd.

Sut a phryd cewch eich talu

Byddwch chi鈥檔 cael eich talu ESA bob pythefnos.

Darganfyddwch sut a phryd y telir eich budd-daliadau.

Budd-daliadau eraill y gallwch wneud cais amdanynt

Gallech gael Credyd Cynhwysol ar yr un pryd neu yn lle ESA Dull Newydd. Gwiriwch a ydych yn gymwys i gael Credyd Cynhwysol

Defnyddiwch gyfrifiannell budd-daliadau i ddarganfod pa fudd-daliadau eraill y gallech eu cael, er enghraifft Taliad Annibyniaeth Personol (PIP) os ydych 芒 cyflwr iechyd hir dymor neu anabledd.

Gall y cap ar fudd-daliadau effeithio ar gyfanswm y budd-dal y gallwch ei gael. Ni fydd y cap yn effeithio arnoch os ydych yn y gr诺p cymorth.

Os ydych yn symud i Gredyd Cynhwysol o ESA yn seiliedig ar incwm

Os yw鈥檆h cais ESA yn seiliedig ar incwm yn dod i ben oherwydd eich bod yn gwneud cais newydd am Gredyd Cynhwysol, byddwch yn parhau i gael y swm o ESA rydych yn ei gael ar hyn o bryd yn awtomatig, cyn belled 芒鈥檆h bod yn parhau i fod yn gymwys. Fel arfer fe gewch hyn am 2 wythnos, gan ddechrau o ddyddiad eich cais newydd.

Bydd yr Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) yn ysgrifennu atoch yn dweud wrthych sut mae hyn yn gweithio.

Benthyciadau Trefnu

Gallwch wneud cais am Fenthyciadau Trefnu os ydych wedi bod ar ESA yn seiliedig ar incwm am o leiaf 6 mis.

Cyngor ar arian a dyled

Gallwch gael help a chyngor gan eich anogwr gwaith yn y Ganolfan Byd Gwaith neu:

Fel arfer, gallwch weithio tra rydych yn hawlio ESA os yw鈥檙 ddau o鈥檙 canlynol yn berthnasol:

• rydych yn gweithio llai nag 16 awr yr wythnos
• nid ydych yn ennill mwy na 拢183.50 yr wythnos

Gallwch wneud cymaint o oriau o waith gwirfoddol ag y dymunwch.

Dywedwch wrth y Ganolfan Byd Gwaith am eich gwaith gan gynnwys unrhyw gwirfoddoli pan fyddwch yn gwneud cais.

Os ydych eisioes yn hawlio ESA a鈥檆h bod am ddechrau gwaith, llenwch ffurflen gwaith a chaniateir ESA.

Gallech gael Credyd Cynhwysol ar yr un pryd neu yn lle ESA Dull Newydd. Gwiriwch a ydych yn gymwys i gael Credyd Cynhwysol.

Mae ffordd wahanol i .

Beth rydych ei angen i wneud cais

Byddwch angen:

• eich rhif Yswiriant Gwladol
• rhif cyfrif a chod didoli eich banc neu gymdeithas adeiladu (gallwch ddefnyddio cyfrif ffrind neu aelod o鈥檙 teulu os nad oes gennych un)
• enw, cyfeiriad a rhif ff么n eich meddyg
• nodyn ffitrwydd (a elwir weithiau yn 鈥榥odyn salwch鈥� neu 鈥榙datganiad o ffitrwydd i weithio鈥�), os nad ydych wedi gallu gweithio am fwy na 7 diwrnod yn olynol oherwydd anabledd neu gyflwr iechyd
• manylion eich incwm, os ydych yn gweithio
• y dyddiad y daw eich T芒l Salwch Statudol (SSP) i ben, os ydych yn ei hawlio

Unwaith y byddwch wedi gwneud cais, byddwn yn cysylltu 芒 chi dros y ff么n ac yn dweud wrthych pryd i roi鈥檙 dystiolaeth a ble i鈥檞 hanfon.

Gwneud cais ar lein am ESA

Pryd y gallwch wneud cais dros y ff么n

Ffoniwch linell gymorth ceisiadau newydd y Ganolfan Byd Gwaith os:

• ni allwch wneud cais ar-lein
• rydych yn benodai i rywun

Ar 么l i chi wneud cais

Bydd yr Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) yn cysylltu 芒 chi o fewn 10 diwrnod gwaith o wneud cais.

Os ydych yn gymwys

Bydd DWP yn cysylltu 芒 chi o fewn 10 diwrnod gwaith i drefnu apwyntiad y mae rhaid i chi ei fynychu. Fel rheol bydd dros y ff么n ag anogwr gwaith o鈥檆h swyddfa Canolfan Byd Gwaith lleol. Os yw eich apwyntiad wyneb yn wyneb mewn swyddfa Canolfan Byd Gwaith, bydd angen i chi ddod 芒 ID a phrawf o gyfeiriad

Bydd eich anogwr gwaith yn egluro鈥檙 hyn sydd angen i chi ei wneud i gael ESA Dull Newydd. Byddant yn creu cytundeb 芒 chi a elwir yn 鈥榊mrwymiad Hawlydd鈥�.

Mae rhaid i chi gytuno i鈥檆h Ymrwymiad Hawlydd cyn y gallwch gael ESA Dull newydd

Yn yr apwyntiad, gofynir i chi:

• esbonio sut mae鈥檆h salwch neu anabledd yn effeithio ar eich gallu i weithio
• darparu tystiolaeth feddygol
• cytuno i ddweud wrth eich Canolfan Byd Gwaith lleol os bydd eich amgylchiadau鈥檔 newid

Os nad ydych chi鈥檔 gymwys

Bydd DWP yn anfon llythyr atoch cyn pen 10 diwrnod gwaith ar 么l gwneud cais i egluro pam nad ydych yn gymwys i gael ESA.

Os ydych yn anghytuno 芒 phenderfyniad

Gallwch herio penderfyniad ynghylch eich cais. Gelwir hyn yn gofyn am 鈥榓ilystyriaeth orfodol鈥�.

Gwneud cais eto am ESA

Efallai y gallwch ailymgeisio ar 么l i鈥檆h ESA Dull Newydd ddod i ben. Efallai y byddwch yn gymwys eto yn dibynnu ar:

• pa gyfraniadau Yswiriant Gwladol gwnaethoch eu talu yn ystod y 2 flynedd dreth lawn ddiwethaf cyn y flwyddyn dreth rydych yn gwneud y cais ynddi
• p鈥檜n a ydych wedi鈥檆h rhoi yn y gr诺p cymorth oherwydd i chi ddatblygu cyflwr newydd neu fod eich iechyd wedi dirywio

Ar 么l i chi wneud eich cais, dywedir wrthych a oes angen i chi gael 鈥楢sesiad Gallu i Weithio鈥� a pha gr诺p y byddwch yn cael eich rhoi ynddo.

Asesiad Gallu i Weithio

Defnyddir 鈥楢sesiad Gallu i Weithio鈥� i ddarganfod a yw eich salwch neu anabledd yn effeithio ar faint y gallwch weithio.

Efallai na fydd angen un arnoch chi, er enghraifft os ydych yn yr ysbyty neu ydy gweithiwr meddygol proffesiynol wedi dweud gall bod gennych 12 mis neu鈥檔 llai i fyw.

Os oes angen Asesiad Gallu i Weithio arnoch cewch lythyr yn dweud wrthych i lenwi鈥檙 鈥榟oliadur Gallu i Weithio鈥� a鈥檌 anfon i鈥檙 Gwasanaeth Ymgynghorol Asesiad Iechyd. Mae鈥檙 cyfeiriad ar y ffurflen. Mae鈥檙 .

Cewch wybod beth sy鈥檔 digwydd nesaf, er enghraifft os oes angen apwyntiad arnoch i ddeall eich cyflwr iechyd yn well.

Os ydych yn hawlio Credyd Cynhwysol ac ESA Dull Newydd, byddwch ond yn cael un Asesiad Gallu i Weithio.

Gallwch ofyn am i鈥檙 asesiad gael ei recordio. Os hoffech hynny, dywedwch wrth y Gwasanaeth Ymgynghorol Asesiadau Iechyd gan ddefnyddio鈥檙 manylion cyswllt yn eich llythyr gwahoddiad.

Sut mae鈥檙 asesiad yn digwydd

Gall asesiadau fod mewn person, ar alwad fideo, neu dros y ff么n. Dywedir wrthych sut y cynhelir eich asesiad.

Gallwch gael rhywun arall gyda chi yn yr asesiad, fel ffrind neu weithiwr cymorth. Os yw eich asesiad dros y ff么n neu drwy alwad fideo, gallwch ofyn i鈥檙 asesydd eu ffonio os nad ydynt gyda chi pan fydd yr asesiad yn dechrau.

Byddwch yn aros ar y 鈥榞yfradd asesu鈥� hyd nes y gall penderfyniad gael ei wneud ar eich Asesiad Gallu i Weithio.

Ar 么l i鈥檆h cais gael ei asesu

Os oes gennych hawl i ESA byddwch yn cael eich rhoi yn un o 2 gr诺p:

• gr诺p gweithgaredd sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwaith (ni allwch weithio nawr, ond gallwch baratoi i weithio yn y dyfodol, er enghraifft trwy ysgrifennu CV)
• gr诺p cymorth (ni allwch weithio nawr ac nid oes disgwyl i chi baratoi ar gyfer gwaith yn y dyfodol)

Byddwch:

• fel arfer yn y gr诺p cymorth os yw eich salwch neu anabledd yn cyfyngu鈥檔 ddifrifol ar yr hyn y gallwch ei wneud
• yn y gr诺p cymorth os yw gweithiwr meddygol proffesiynol wedi dweud wrthych efallai fod gennych 12 mis neu lai i fyw

Os ydych yn y gr诺p gweithgaredd sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwaith

Mae rhaid i chi fynd i gyfweliadau rheolaidd ag anogwr gwaith. Maent yn gallu eich helpu i wella鈥檆h sgiliau neu ysgrifennu CV i鈥檆h helpu i ddychwelyd i鈥檙 gwaith.

Os ydych yn y gr诺p cymorth

Nid oes rhaid i chi fynd i gyfweliadau. Gallwch ddweud wrth eich anogwr gwaith os hoffech gymryd rhan mewn gweithgareddau sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwaith

Am ba mor hir y cewch ESA

鈥楳补别 ESA Dull Newydd ac ESA yn seiliedig ar gyfraniadau yn para am 365 diwrnod os ydych yn y gr诺p gweithgaredd sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwaith.

Nid oes terfyn amser os ydych yn y gr诺p cymorth, neu os ydych yn cael ESA yn seiliedig ar incwm.

Er mwyn parhau i gael ESA mae rhaid i chi roi gwybod am unrhyw newid yn eich amgylchiadau. Efallai y bydd angen i chi hefyd anfon nodyn ffitrwydd yn rheolaidd.

Os cewch sancsiwn

Gall eich ESA gael ei leihau os na fyddwch yn mynychu cyfweliadau neu鈥檔 gwneud gweithgareddau sy鈥檔 gysylltiedig 芒 gwaith fel y cytunir arnynt 芒鈥檆h anogwr gwaith yn eich 鈥榊mrwymiad Hawlydd鈥�. Gall y gostyngiad hwn barhau am hyd at 4 wythnos ar 么l i chi ailgychwyn gweithgareddau cysylltiedig 芒 gwaith.

Byddwch yn cael llythyr i ddweud efallai y cewch eich sancsiynu. Dywedwch wrth eich anogwr gwaith os oes gennych reswm da dros beidio 芒 gwneud yr hyn y cytunwyd arno yn eich Ymrwymiad Hawlydd.

Byddwch yn cael llythyr arall os yw鈥檙 penderfyniad yn cael ei wneud i roi sancsiwn arnoch. Dim ond ar 么l i benderfyniad gael ei wneud y bydd yn cael effaith ar eich budd-dal.

Dylech gysylltu 芒鈥檆h cyngor lleol ar unwaith os ydych yn hawlio Budd-dal Tai neu Ostyngiad Treth Gyngor. Byddant yn dweud wrthych beth i鈥檞 wneud i barhau i gael cefnogaeth.

Os cewch sancsiwn gallwch:

• gofyn am edrych ar y penderfyniad eto
• gofyn am daliad caledi

Ni chewch sancsiwn os ydych yn y gr诺p cymorth

Taliadau caledi

Os ydych yn cael ESA yn seiliedig ar incwm, efallai y gallech gael taliad caledi os yw eich budd-dal wedi cael ei leihau oherwydd sancsiwn neu gosb.

Taliad caledi yw swm gostyngol o鈥檆h ESA. Nid oes rhaid i chi ei ad-dalu.

Gallwch gael taliad caledi os na allwch dalu am rent, gwresogi, bwyd neu anghenion sylfaenol eraill ar eich cyfer chi neu鈥檆h teulu. Mae rhaid i chi fod yn 18 neu drosodd.

Siaradwch 芒鈥檆h ymgynghorydd Canolfan Byd Gwaith neu anogwr gwaith i ddod o hyd i sut i wneud cais am daliad caledi.

Mae鈥檔 rhaid i chi roi gwybod am newidiadau i鈥檆h amgylchiadau fel eich bod yn dal i gael y swm cywir o ESA. Gall y swm a gewch fynd i fyny neu i lawr.

Efallai bydd eich budd-dal yn cael ei stopio neu ei gostwng os na fyddwch yn rhoi gwybod am newid ar unwaith.

Beth mae angen rhoi gwybod am

Nid yw鈥檙 rhestr hon yn cynnwys pob newid mae angen i chi roi gwybod amdanynt. Ffoniwch y Ganolfan Byd Gwaith os nad ydych yn si诺r a oes angen i chi roi gwybod am newid.

Newidiadau i fanylion personol

Rhaid i chi roi gwybod os:

• ydych yn newid eich manylion banc
• ydych yn newid eich rhif ff么n
• yw rhywun yn dechrau neu鈥檔 stopio byw gyda chi

Rhaid i chi roi gwybod os yw eich statws mewnfudo chi neu unrhyw un sy鈥檔 byw gyda chi鈥檔 newid, os nad ydych chi neu nhw yn ddinesydd Prydeinig.

Rhaid i chi roi gwybod os ydych chi, eich partner, neu unrhywun sy鈥檔 byw gyda chi yn:

• newid enw neu rywedd
• newid cyfeiriad
• gadael y DU am unrhyw gyfnod o amser
• priodi neu鈥檔 ffurfio partneriaeth sifil
• ysgaru neu鈥檔 gorffen partneriaeth sifil
• cael babi neu鈥檔 dod yn feichiog
• mynd i鈥檙 carchar neu ddalfa gyfreithiol

Newidiadau i gyflwr meddygol neu anabledd

Mae鈥檔 rhaid i chi roi gwybod os ydych chi neu rywun sydd wedi鈥檌 gynnwys ar eich cais:

• yn cael unrhyw newidiadau i gyflwr iechyd neu anabledd
• yn mynd i鈥檙 ysbyty, cartref gofal neu lety gwarchod
• yn newid meddyg
• yn dechrau neu鈥檔 stopio gofalu am rywun

Newidiadau i waith neu addysg

Mae鈥檔 rhaid i chi roi gwybod os ydych chi neu unrhyw un sy鈥檔 byw gyda chi:

• yn dechrau neu鈥檔 stopio addysg, hyfforddiant neu brentisiaeth
• yn dod o hyd i neu鈥檔 gadael swydd, neu鈥檔 dechrau gweithio oriau gwahanol
• ynghlwm ag anghydfod masnach, neu fethu gweithio oherwydd anghydfod masnach (er enghraifft, os oes streic)

Newidiadau i incwm a budd-daliadau

Mae鈥檔 rhaid i chi roi gwybod os ydych chi neu unrhyw un sy鈥檔 byw gyda chi:

• yn newid ei gyflog neu enillion o waith
• yn cael 么l-daliad (a elwir weithiau yn 鈥樏磍-ddyledion鈥�) am ei gyflog neu enillion o鈥檙 gwaith
• dechrau neu stopio cael budd-dal neu bensiwn
• dechrau neu stopio cael unrhyw ffynhonnell arian arferol arall (er enghraifft, benthyciadau neu grantiau myfyrwyr, t芒l salwch, neu arian gan elusen)
• yn newid faint o arian a g芒nt o fudd-dal, pensiwn neu unrhyw ffynhonnell arian arferol arall

Mae鈥檔 rhaid i chi hefyd roi gwybod os yw unrhyw un sy鈥檔 gofalu amdanoch yn dechrau neu鈥檔 stopio cael:

• Lwfans Gofalwr
• Taliad Cymorth Gofalwr
• yr elfen gofalwr o Gredyd Cymhwysol

Newidiadau i asedau

Asedau yw pethau fel:

• cynilion neu fuddsoddiadau
• eiddo
• taliadau untro (er enghraifft, arian o etifeddiaeth neu cyfandaliad)

Mae鈥檔 rhaid i chi roi gwybod os ydych chi ac unrhyw un sy鈥檔 byw gyda chi yn dechrau neu鈥檔 stopio cael 拢6,000 neu鈥檔 fwy mewn asedau cyfan rhyngoch chi.

Os oes gennych dros 拢6,000 mewn asedau cyfan rhyngoch chi鈥檔 barod, rhaid i chi roi gwybod am unrhyw gynnydd neu ostyngiad mewn gwerth yr asedau hyn.

Os ydych wedi cael eich talu gormod

Os na fyddwch yn rhoi gwybod am newid ar unwaith neu os ydych yn rhoi gwybodaeth anghywir neu anghyflawn, efallai y cewch eich talu gormod. Os cewch ormod, efallai y bydd yn rhaid i chi talu rhywfaint o鈥檙 arian yn 么l.

Sut i roi gwybod

Gallwch roi gwybod am newid mewn amgylchiadau trwy:

• ffonio鈥檙 Ganolfan Byd Gwaith
• ysgrifennu i鈥檙 swyddfa Canolfan Byd Gwaith sy鈥檔 talu eich ESA - mae鈥檙 cyfeiriad ar y llythyrau a gewch yngl欧n 芒鈥檆h ESA