Help i dalu am ofal plant

Printable version

1. Gofal plant y gallwch gael help i dalu amdano (鈥榞ofal plant cymeradwy鈥�)

Gallwch gael help gyda chost gofal plant drwy鈥檙 canlynol:

  • Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth yn y DU
  • gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio yn Lloegr

Os ydych yn hawlio rhai budd-daliadau penodol, gallech fod yn gymwys i gael addysg a gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim i blant 2 oed o dan gynllun ar wah芒n.

Mae Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth a gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio yn gallu鈥檆h helpu chi i dalu am ofal plant os caiff ei ddarparu gan un o鈥檙 canlynol:

  • gwarchodwr plant cofrestredig, nani, cynllun chwarae, meithrinfa neu glwb
  • gwarchodwr plant neu nani gydag asiantaeth gwarchodwyr plant cofrestredig neu asiantaeth gofal plant
  • ysgol gofrestredig
  • gweithiwr gofal cartref sy鈥檔 gweithio i asiantaeth gofal cartref gofrestredig

Mae hyn yn cael ei alw鈥檔 鈥榦fal plant cymeradwy鈥�.

Mae鈥檙 canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Mae鈥檙 rheolau ynghylch sut mae darparwyr gofal plant yn cael eu cymeradwyo鈥檔 amrywio鈥檔 么l ble rydych yn byw.

Gallwch wirio a yw darparwr gofal plant wedi鈥檌 gymeradwyo, neu chwilio am un:

Os ydych am hawlio gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio yn Lloegr, bydd angen i鈥檙 darparwr hefyd fod ar Gofrestr Blynyddoedd Cynnar gydag Ofsted neu gydag asiantaeth gwarchodwyr plant blynyddoedd cynnar gofrestredig 鈥� holwch eich darparwr am hyn.

Gofal plant yn yr ysgol

Gall Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth helpu i dalu am ofal y tu allan i oriau ysgol, er enghraifft clybiau ar 么l ysgol neu glybiau brecwast.

Os nad yw eich plentyn wedi dechrau yn yr ysgol gynradd, gallwch gael help i dalu am ofal plant sy鈥檔 cael ei ddarparu gan ysgol. Mae hyn yn cynnwys ffioedd ysgolion meithrin.

Ni allwch gael help i dalu am y canlynol:

  • addysg orfodol eich plentyn
  • gwersi preifat yn ystod amser ysgol (er enghraifft, gwersi cerddoriaeth preifat yn ystod oriau ysgol)

Ni allwch hawlio gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio ar gyfer gofal y tu allan i oriau ysgol os yw鈥檆h plentyn yn mynychu ysgol feithrin neu ddosbarth derbyn a ariennir gan y wladwriaeth. Mae鈥檔 bosibl y byddwch yn gallu hawlio os yw鈥檆h plentyn yn mynychu ysgol feithrin neu ddosbarth derbyn annibynnol.

Gofal plant a ddarperir gan berthnasau

Os ydych yn byw yn Lloegr 苍别耻鈥檙 Alban

Dim ond os yw perthynas (er enghraifft, nain neu daid) yn warchodwr plant cofrestredig ac yn gofalu am eich plentyn y tu allan i鈥檆h cartref y gallwch gael Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth i helpu i dalu am ofal plant sy鈥檔 cael ei ddarparu gan y perthynas hwnnw.

Ni allwch hawlio gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio ar gyfer gofal plant a ddarperir gan berthynas (er enghraifft, nain neu daid).

Ni allwch gael help ar gyfer gofal plant sy鈥檔 cael ei ddarparu gan eich partner. Nid yw hyn yn cael ei dderbyn fel 鈥榞ofal plant cymeradwy鈥�.

Os ydych yn byw yn Lloegr ac yn cael gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio, gallwch dalu鈥檙 darparwr gofal plant gan ddefnyddio Credyd Cynhwysol, credydau treth, talebau gofal plant neu Ofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth.

Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon

Dim ond os yw pob un o鈥檙 canlynol yn berthnasol y gallwch gael help i dalu am ofal plant sy鈥檔 cael ei ddarparu gan berthynas:

  • mae mewn
  • mae鈥檔 gofalu am eich plentyn y tu allan i鈥檆h cartref
  • mae鈥檔 gofalu am o leiaf un plentyn arall nad yw鈥檔 berthynas i chi

Os ydych yn byw yng Nghymru

Dim ond os yw鈥檙 perthynas yn warchodwr plant cofrestredig a鈥檌 fod yn gofalu am eich plentyn y tu allan i鈥檆h cartref y gallwch gael help i dalu am ofal plant sy鈥檔 cael ei ddarparu gan berthynas.

Gofalwyr maeth

Os ydych yn rhiant maeth i blentyn 9 mis i 4 blwydd oed, gallwch hawlio gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio cyn belled 芒 bod y canlynol yn wir:

Er mwyn gwneud cais, siaradwch 芒鈥檆h gweithiwr cymdeithasol a鈥檆h awdurdod lleol (yn agor tudalen Saesneg).

Gofal plant a ddarperir gan ofalwr maeth

Dim ond os ydych yn byw yn Lloegr ac wedi cofrestru fel darparwr gofal plant y gallwch hawlio Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth.

Efallai y byddwch yn gallu hawlio os yw gofalwr maeth yn darparu gofal plant yng Nghymru (yn agor tudalen Saesneg), yn darparu gofal plant yn yr Alban (yn agor tudalen Saesneg) neu yn darparu gofal plant yng Ngogledd Iwerddon (yn agor tudalen Saesneg).

2. 15 awr o ofal plant yn rhad ac am ddim i blant 3 a 4 oed

Gall pob plentyn 3 i 4 oed yn Lloegr gael 570 awr y flwyddyn yn rhad ac am ddim. Fel arfer, mae 15 awr yn cael eu cymryd bob wythnos dros 38 wythnos y flwyddyn. Gallwch ddewis cymryd llai o oriau dros fwy o wythnosau, os yw鈥檆h darparwr gofal plant yn cynnig yr opsiwn hwn.

Mae rhai plant 3 i 4 oed yn gymwys i gael 30 awr o ofal plant yn rhad ac am ddim bob wythnos. Edrychwch i weld a ydych yn gymwys a chael gwybod sut i wneud cais.

Mae鈥檙 addysg gynnar a gofal plant yn rhad ac am ddim:

  • yn gorfod bod gyda darparwr gofal plant cymeradwy
  • yn dod i ben pan fydd eich plentyn yn dechrau yn y dosbarth derbyn (neu鈥檔 cyrraedd oedran ysgol gorfodol, os yw鈥檔 hwyrach)

Gallwch ei gael o鈥檙 tymor ar 么l pen-blwydd eich plentyn yn 3 oed, gan ddechrau ar 1 Ionawr, 1 Ebrill neu 1 Medi.

Efallai y bydd yn rhaid i chi dalu am gostau ychwanegol megis:

  • prydau bwyd
  • cewynnau
  • oriau ychwanegol
  • gweithgareddau ychwanegol, megis teithiau

Holwch eich darparwr pa gostau ychwanegol bydd yn rhaid i chi eu talu.

Cysylltwch 芒鈥檆h darparwr gofal plant neu eich cyngor lleol (yn agor tudalen Saesneg) i gael gwybod mwy.

Mae鈥檙 canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon

Mae , a .

3. Addysg a gofal plant yn rhad ac am ddim i blant 2 oed os ydych yn hawlio rhai budd-daliadau

Gall eich plentyn 2 oed gael gofal plant yn rhad ac am ddim os ydych yn byw yn Lloegr ac yn cael unrhyw un o鈥檙 budd-daliadau canlynol:

  • Cymhorthdal Incwm
  • Lwfans Ceisio Gwaith (JSA) ar sail incwm
  • Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA) yn ymwneud ag incwm
  • Credyd Cynhwysol, a bod incwm eich aelwyd yn 拢15,400 y flwyddyn neu lai ar 么l treth, heb gynnwys budd-daliadau
  • elfen warantedig y Credyd Pensiwn
  • Credyd Treth Plant, Credyd Treth Gwaith (苍别耻鈥檙 ddau), a bod incwm eich aelwyd yn 拢16,190 y flwyddyn neu lai cyn treth
  • estyniad 4 wythnos y Credyd Treth Gwaith (y taliad a gewch pan fyddwch yn gorffen bod yn gymwys ar gyfer Credyd Treth Gwaith)

Mae鈥檙 canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Gall plant 2 oed hefyd gael gofal plant yn rhad ac am ddim os yw鈥檙 canlynol yn wir:

  • maen nhw鈥檔 cael gofal gan awdurdod lleol
  • mae ganddynt gynllun addysg, iechyd a gofal (EHC)
  • maen nhw鈥檔 cael Lwfans Byw i鈥檙 Anabl
  • maen nhw wedi gadael gofal o dan orchymyn mabwysiadu, gorchymyn gwarcheidwadaeth arbennig neu orchymyn trefniadau plentyn

Efallai y bydd yn rhaid i chi dalu am gostau ychwanegol megis:

  • prydau bwyd
  • cewynnau
  • oriau ychwanegol
  • gweithgareddau ychwanegol, megis teithiau

Holwch eich darparwr pa gostau ychwanegol bydd yn rhaid i chi eu talu.

Cysylltwch 芒鈥檆h darparwr gofal plant neu eich cyngor lleol (yn agor tudalen Saesneg) i gael gwybod mwy.

Os nad ydych yn gymwys ar gyfer addysg a gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim ar gyfer rhieni sy鈥檔 cael budd-daliadau

Mae鈥檔 bosibl y gallwch gael gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim os ydych yn gweithio o dan gynllun gwahanol.

Os ydych yn gymwys ar gyfer y ddau gynllun

Gallwch gael help o un o鈥檙 canlynol yn unig:

Os ydych yn gymwys ar gyfer y ddau, mae鈥檔 rhaid i chi wneud cais drwy鈥檙 cynllun addysg a gofal plant sy鈥檔 rhad ac am ddim ar gyfer rheini sy鈥檔 cael budd-daliadau.

Os nad ydych yn ddinesydd y DU ac nad ydych yn cael hawlio budd-daliadau

Os yw鈥檆h statws mewnfudo鈥檔 dweud bod gennych 鈥榙dim hawl i arian cyhoeddus鈥�, efallai y byddwch yn dal i gael gofal plant am ddim i鈥檆h plentyn 2 oed. Mae鈥檔 rhaid i chi fyw yn Lloegr ac ni all incwm eich aelwyd ar 么l treth fod yn fwy na:

  • 拢26,500 i deuluoedd y tu allan i Lundain gydag un plentyn
  • 拢34,500 i deuluoedd yn Llundain gydag un plentyn
  • 拢30,600 i deuluoedd y tu allan i Lundain gyda dau neu fwy o blant
  • 拢38,600 i deuluoedd yn Llundain gyda dau neu fwy o blant

Ni allwch fod 芒 mwy na 拢16,000 mewn cynilion neu fuddsoddiadau.

Cysylltwch 芒鈥檆h darparwr gofal plant neu gwiriwch gyda鈥檆h cyngor lleol (yn agor tudalen Saesneg) os nad ydych yn si诺r a ydych yn gallu cael gofal plant yn rhad ac am ddim.

Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon

Mae , a .

4. Credydau treth a gofal plant

Os ydych eisoes yn hawlio credydau treth, gallwch ychwanegu swm ychwanegol o Gredyd Treth Gwaith (yn agor tudalen Saesneg) i helpu i dalu am gostau gofal plant.

Mae鈥檙 canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Mae鈥檔 rhaid i鈥檙 naill a鈥檙 llall o鈥檙 canlynol fod yn berthnasol:

  • mae eich plentyn mewn gofal plant cymeradwy

  • mae鈥檙 gofal plant yn cael ei ddarparu wyneb yn wyneb, nid ar-lein

Os oes gennych blentyn a鈥檆h bod eisoes yn hawlio Credyd Treth Gwaith, gallwch hefyd hawlio Credyd Treth Plant (yn agor tudalen Saesneg).

Diweddaru鈥檆h hawliad credyd treth i gael help gyda gofal plant

Cysylltwch 芒 Chyllid a Thollau EF (CThEF) i ddiweddaru eich hawliad credyd treth - does dim angen ffurflen hawlio arnoch.

Mae鈥檔 rhaid i chi roi gwybod i CThEF am newidiadau i鈥檆h amgylchiadau, er enghraifft bod eich costau gofal plant yn dod i ben neu鈥檔 newid o 拢10 neu fwy yr wythnos ar gyfartaledd.

Mae鈥檔 rhaid i chi adnewyddu eich hawliad bob blwyddyn. Cewch nodyn i鈥檆h atgoffa.

5. Credyd Cynhwysol a gofal plant

Efallai y byddwch yn gallu hawlio hyd at 85% o鈥檆h costau gofal plant yn 么l os ydych yn gymwys i gael Credyd Cynhwysol.

Mae鈥檙 canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Fel arfer, bydd angen i chi (a鈥檆h partner os ydych yn byw gydag ef) naill ai:

  • bod yn gweithio - does dim ots faint o oriau rydych chi neu eich partner yn eu gweithio
  • bod 芒 chynnig swydd

Faint y byddwch yn ei gael

Y mwyaf y gallwch ei gael yn 么l bob mis yw:

  • 拢1,014.63 ar gyfer un plentyn
  • 拢1,739.37 ar gyfer 2 neu fwy o blant

Gallwch hawlio Credyd Cynhwysol ar-lein.

Os ydych yn rhoi鈥檙 gorau i weithio

Os byddwch yn rhoi鈥檙 gorau i weithio, mae鈥檔 rhaid i chi roi gwybod am newid mewn amgylchiadau yn eich cyfrif Credyd Cynhwysol.

6. Talebau gofal plant a chynlluniau cyflogwyr eraill

Mae鈥檙 cynlluniau canlynol wedi鈥檜 cau i ymgeiswyr newydd:

  • talebau gofal plant

  • gofal plant y mae eich cyflogwr yn ei drefnu gyda darparwr (a elwir yn 鈥榦fal plant sydd wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol鈥�)

Os gwnaethoch ymuno ag un o鈥檙 cynlluniau hyn ar 4 Hydref 2018 neu cyn hynny, efallai y byddwch yn gallu parhau i gael talebau neu ofal plant wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol.

Mae鈥檙 canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Os gwnaethoch ymuno 芒 chynllun talebau gofal plant neu gynllun gofal plant sydd wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol ar neu cyn 4 Hydref 2018

Gallwch barhau i gael talebau neu ofal plant wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol ar yr amod:

  • bod eich cyflog wedi cael ei addasu ar 4 Hydref 2018 neu cyn hynny

  • eich bod yn aros gyda鈥檙 un cyflogwr a鈥檌 fod yn parhau i redeg y cynllun

  • nad ydych yn cymryd seibiant gyrfa di-d芒l o fwy na blwyddyn

Gallwch gymryd hyd at 拢55 yr wythnos o鈥檆h cyflog, ac ni fyddwch yn talu treth nac Yswiriant Gwladol arno.

Bydd y swm y gallwch ei gymryd yn dibynnu ar faint rydych yn ei ennill a phryd y gwnaethoch ymuno 芒鈥檙 cynllun.

Os bydd y busnes rydych yn gweithio iddo yn newid perchennog, bydd eich hawliau fel cyflogai yn cael eu diogelu fel arfer (yn agor tudalen Saesneg). Holwch eich cyflogwr newydd a fyddwch yn dal i allu cael talebau neu ofal plant wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol.

Os ydych yn cael Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth

Ni chewch barhau i hawlio talebau gofal plant na gofal plant sydd wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol os byddwch yn gwneud cais llwyddiannus am Ofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth.

Mae鈥檙 cynllun sydd o鈥檙 budd mwyaf i chi yn dibynnu ar eich sefyllfa. Defnyddiwch y gyfrifiannell gofal plant i benderfynu pa fath o gymorth sydd orau i chi.

Mae鈥檔 rhaid i chi ddweud wrth eich cyflogwr o fewn 90 diwrnod os ydych yn cael Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth. Yna, bydd yn rhoi鈥檙 gorau i roi talebau newydd i chi neu ofal plant wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol.

Gallwch barhau i ddefnyddio unrhyw dalebau sydd gennych yn barod, gan gynnwys i wneud taliad ar y cyd am ofal plant gyda Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth. Does dim dyddiad cau ar gyfer defnyddio eich talebau na gofal plant sydd wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol.

Unwaith y byddwch wedi dweud wrth eich cyflogwr eich bod yn cael Gofal Plant sy鈥檔 Rhydd o Dreth, ni allwch ailymuno 芒鈥檌 gynllun talebau na鈥檌 gynllun gofal plant sydd wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol.

Cynlluniau gofal plant cyflogwyr a threth

Nid oes rhaid i chi dalu treth ac Yswiriant Gwladol ar y canlynol:

  • talebau gofal plant, os gwnaethoch ymuno 芒 chynllun a bod eich cyflogau wedi cael eu haddasu ar 4 Hydref 2018 neu cyn hynny

  • gofal plant wedi鈥檌 gontractio鈥檔 uniongyrchol, os gwnaethoch ymuno 芒 chynllun a bod eich cyflogau wedi cael eu haddasu ar 4 Hydref 2018 neu cyn hynny

  • meithrinfeydd yn y gweithle

Mae鈥檔 rhaid i chi dalu treth ac Yswiriant Gwladol ar y canlynol:

  • arian y mae eich cyflogwr yn ei roi i chi i dalu am ofal plant

  • ffioedd darparwr gofal plant y mae eich cyflogwr yn eu talu

  • ffioedd ysgol y mae eich cyflogwr yn eu talu

7. Help gyda gofal plant wrth i chi astudio

Ysgol neu chweched dosbarth

Gallech gael taliadau wythnosol drwy Gofal i Ddysgu (yn agor tudalen Saesneg) os ydych o dan 20 oed ar ddechrau cwrs sy鈥檔 cael ei ariannu gan arian cyhoeddus, er enghraifft yn yr ysgol 苍别耻鈥檙 chweched dosbarth.

Mae鈥檙 canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Addysg bellach

Gallwch wneud cais am Cymorth i Ddysgwyr (yn agor tudalen Saesneg) i dalu am ofal plant os ydych yn 20 oed neu鈥檔 h欧n ac mewn addysg bellach, er enghraifft, os ydych yn astudio ar gyfer NVQ, BTEC neu TAR.

Gallech hefyd gael taliadau wythnosol drwy Gofal i Ddysgu (yn agor tudalen Saesneg).

Addysg uwch amser llawn

Gallwch wneud cais am Grant Gofal Plant (yn agor tudalen Saesneg) os ydych mewn addysg uwch amser llawn i dalu am gostau gofal plant i blant:

  • o dan 15 oed

  • o dan 17 oed os oes ganddynt anghenion arbennig