188体育

Gallwch wneud cais i lys sirol i hawlio arian sy鈥檔 ddyledus i chi gan unigolyn neu fusnes.

Gelwir hyn yn 鈥榞wneud hawliad llys鈥�. Yn y gorffennol roedd yn cael ei alw鈥檔 aml yn 鈥榤ynd 芒 rhywun i鈥檙 llys hawliadau bychain鈥�. Gallwch wneud cais ar-lein neu drwy鈥檙 post.

骋补濒濒补颈听cyfryngu聽fod yn broses gyflymach a rhatach na mynd i鈥檙 llys. Cyfryngu yw pan fydd unigolyn diduedd yn helpu鈥檙 ddwy ochr i ddod i gytundeb.

Mae鈥檔 rhaid i chi dalu ffi llys pan fyddwch yn gwneud eich hawliad.

Os ydych yn gwybod swm yr hawliad

Mae ffi鈥檙 llys wedi鈥檌 seilio ar y swm rydych yn ei hawlio, ynghyd 芒 llog.

I gyfrifo 5% o werth yr hawliad, lluoswch y swm rydych yn ei hawlio gyda 0.05. Os oes angen, talgrynnwch y cyfanswm i鈥檙 1c agosaf.

Bydd y ffi yn cael ei chyfrifo i chi os byddwch yn gwneud eich hawliad ar-lein.

Os nad ydych yn gwybod swm yr hawliad

Defnyddiwch y ffurflen hawlio bapur os nad ydych yn gwybod yr union swm - ni allwch wneud hawliad ar-lein.

Bydd angen i chi amcangyfrif y swm rydych yn ei hawlio a thalu鈥檙 ffi ar gyfer y swm hwnnw.

Er enghraifft, os ydych chi鈥檔 amcangyfrif eich bod yn hawlio rhwng 拢3,000.01 a 拢5,000, byddai rhaid i chi dalu 拢205.

Help i dalu鈥檙 ffi

Efallai y gallwch gael help i dalu ffioedd os ydych ar incwm isel neu鈥檔 cael budd-daliadau penodol. Darllenwch fwy am pwy all wneud cais am help i dalu ffioedd.

Gallwch wneud cais am help i dalu ffioedd ar-lein neu drwy鈥檙 post

Gwneud cais am help ar-lein

Gwnewch gais am help i dalu ffioedd ar-lein cyn i chi wneud hawliad llys. Fe gewch gyfeirnod 鈥榟elp i dalu ffioedd鈥� - byddwch ei angen pan fyddwch yn gwneud eich hawliad i鈥檙 llys.

Gwneud cais am help drwy鈥檙 post

Os byddwch yn gwneud cais am help i dalu ffioedd drwy鈥檙 post, yna bydd angen i chi wneud eich hawliad llys drwy鈥檙 post hefyd. Gwnewch y ddau gais ar yr un pryd.

1. Llenwch ffurflen EX160 i gael help i dalu ffioedd.

2. Llenwch ffurflen N1 i wneud hawliad i鈥檙 llys am arian.

3. Dychwelwch y ddwy ffurflen i鈥檙 Ganolfan Busnes Sifil Cenedlaethol.

Talu ffi鈥檙 llys

Talwch gan ddefnyddio cerdyn credyd neu ddebyd os ydych yn gwneud hawliad ar-lein.

Os byddwch yn defnyddio鈥檙 ffurflen gais bapur, talwch gan ddefnyddio cerdyn credyd neu ddebyd drwy anfon llythyr gyda鈥檆h ffurflen yn gofyn am gael talu 芒 cherdyn. Dylech gynnwys eich rhif ff么n ac amser cyfleus i鈥檙 llys eich ffonio i gymryd y taliad.

Gallwch hefyd dalu gydag archeb bost neu siec (yn daladwy i 鈥楪wasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd EF鈥�) os byddwch yn defnyddio鈥檙 ffurflen hawlio bapur.

Efallai y gallwch hawlio鈥檙 ffioedd yn 么l os byddwch yn ennill yr achos.

Gallwch hawlio llog ar yr arian sy鈥檔 ddyledus i chi.

Fe gyfrifir y llog ar eich rhan os byddwch yn hawlio swm amhenodol.

Os yw eich hawliad am swm penodol o arian, yna bydd angen i chi gyfrifo swm y llog eich hun.

Cyfrifo鈥檙 llog

Os oes arian yn ddyledus i chi gan fusnes arall yna gallwch hawlio聽llog ar daliad masnachol hwyr.

Ar gyfer mathau eraill o ddyled, y gyfradd fel arfer yw 8%.

I gyfrifo hyn, dilynwch y camau isod.

1. Cyfrifwch y llog blynyddol: cymerwch y swm rydych yn ei hawlio a鈥檌 luosi gyda 0.08 (sy鈥檔 8%).

2. Cyfrifwch y llog dyddiol: rhannwch eich llog blynyddol o gam 1 gyda 365 (y nifer o ddyddiau mewn blwyddyn).

3. Cyfrifwch gyfanswm y llog: lluoswch y llog dyddiol o gam 2 gyda鈥檙 nifer o ddyddiau y mae鈥檙 ddyled wedi bod yn ddyledus.

Enghraifft

Gallwch wneud eich hawliad ar-lein, oni bai:

• nid ydych yn gwybod faint o arian rydych eisiau ei hawlio
• mae eich hawliad am fwy na 拢25,000 ac rydych eisiau help i dalu聽ffi鈥檙 llys

Os na allwch wneud hawliad ar-lein, gwnewch hawliad drwy鈥檙 post.

Efallai y bydd angen i chi gael cyngor cyfreithiol os yw eich hawliad yn un cymhleth.

Gwneud hawliad ar-lein

Fe ofynnir i chi am enw, cyfeiriad a chyfeiriad e-bost yr unigolyn rydych yn gwneud hawliad yn ei erbyn.

Byddwch hefyd angen naill ai:

• gerdyn debyd neu gredyd i dalu聽ffi鈥檙 llys
• eich cyfeirnod 鈥榟elp i dalu ffioedd鈥� os ydych eisoes wedi聽gwneud cais am help i dalu ffioedd听补谤-濒别颈苍

Os ydych dal angen gwneud cais am help i dalu ffioedd, gallwch wneud hyn tra byddwch yn gwneud eich hawliad am arian ar-lein.

Os ydych angen cymorth i wneud cais ar-lein

Mae pwy y dylech gysylltu 芒 hwy yn dibynnu ar y math o gymorth rydych ei angen.

Os ydych yn cael problemau technegol neu os ydych angen cyfarwyddyd ar sut i wneud hawliad

Bydd y manylion cyswllt perthnasol yn dibynnu ar faint o arian rydych yn ei hawlio.

Os ydych angen cymorth i hawlio 拢25,000 neu lai, cysylltwch 芒鈥檙 Gwasanaeth Hawliadau am Arian yn y Llys Sifil.

Os ydych angen cymorth i hawlio mwy na 拢25,000, cysylltwch 芒鈥檙 Gwasanaeth Hawliadau am Arian Ar-lein.

Os nad oes gennych fynediad i鈥檙 rhyngrwyd, neu nid ydych yn teimlo鈥檔 hyderus yn defnyddio鈥檙 we

Gwneud hawliad drwy鈥檙 post

I wneud hawliad drwy鈥檙 post, lawrlwythwch a llenwch聽ffurflen hawlio bapur N1.

Anfonwch y ffurflen bapur i鈥檙 Ganolfan Busnes Sifil Cenedlaethol gyda siec neu archeb bost ar gyfer eich聽ffi llys. Os ydych yn聽gwneud cais am help i dalu ffioedd聽anfonwch y ffurflen bapur gyda naill ai:

• y cyfeirnod 鈥榟elp i dalu ffioedd鈥� y byddwch yn ei gael pan fyddwch yn gwneud cais am help ar-lein
• eich ffurflen gais 鈥榟elp i dalu ffioedd鈥� wedi鈥檌 llenwi, os ydych yn gwneud cais am help drwy鈥檙 post

Help i wneud cais drwy鈥檙 post

Cysylltwch 芒鈥檙 Ganolfan Busnes Sifil Cenedlaethol os ydych angen help i wneud hawliad drwy鈥檙 post. Os oes gennych anabledd neu gyflwr iechyd, gallwch ofyn am addasiad rhesymol.

Gallwch hefyd wneud cais am addasiad rhesymol os byddwch yn gwneud cais drwy鈥檙 post drwy anfon e-bost i:

Dychwelyd i hawliad presennol

Os yw鈥檆h hawliad ar-lein am 拢25,000 neu lai, gallwch聽聽i weld diweddariadau, rheoli hawliad neu wneud hawliad newydd.

Fe anfonir eich hawliad, gan gynnwys eich enw a鈥檆h cyfeiriad, at yr unigolyn neu鈥檙 busnes y mae arnynt arian i chi (y 鈥榙iffynnydd鈥�).

Mae鈥檔 rhaid iddynt ymateb i鈥檆h hawliad. Fe anfonir llythyr neu neges e-bost atoch yn dweud wrthych erbyn pryd y bydd angen iddynt ymateb.

Beth i鈥檞 wneud os byddwch yn cael eich talu

Dywedwch wrth y diffynnydd pan fyddwch wedi cael eu taliad.

Bydd sut y dylech wneud hyn yn dibynnu ar sut y gwnaethoch yr hawliad.

Os gwnaethoch hawliad ar-lein

Gallwch ddiweddaru eich hawliad ar-lein, dros y ff么n neu drwy anfon e-bost. Bydd y manylion cyswllt perthnasol yn dibynnu ar faint o arian rydych yn ei hawlio.

Os yw eich hawliad am 拢25,000 neu lai, gallwch ei ddiweddaru:

• ar-lein gan ddefnyddio鈥檙聽
• drwy ffonio鈥檙 Gwasanaeth Hawliadau am Arian yn y Llys Sifil

Os yw eich hawliad am fwy na 拢25,000, gallwch ei ddiweddaru:

• ar-lein gan ddefnyddio鈥檙聽
• neu drwy ffonio neu anfon e-bost i鈥檙 Gwasanaeth Hawliadau am Arian Ar-lein

Os gwnaethoch ddefnyddio ffurflen hawlio bapur

聽ble wnaethoch anfon eich hawliad.

Os na chewch ymateb neu os bydd y diffynnydd yn gwrthod talu鈥檙 hyn sy鈥檔 ddyledus ganddynt

Gallwch ofyn i鈥檙 llys orchymyn bod y diffynnydd yn talu. Bydd angen i chi:

• 聽os gwnaethoch hawliad ar-lein
• defnyddio ffurflen gwneud cais am ddyfarniad N225聽os gwnaethoch ddefnyddio ffurflen hawlio i hawlio swm penodol
• defnyddio ffurflen gwneud cais am ddyfarniad N227聽os gwnaethoch ddefnyddio ffurflen hawlio i hawlio swm amhenodol

Os ydych yn anghytuno 芒鈥檙 ymateb

Efallai y bydd rhaid i chi fynd i wrandawiad llys:

• os bydd y diffynnydd yn dweud nad oes arnynt arian i chi
• maent yn anghytuno 芒鈥檙 swm rydych wedi鈥檌 hawlio
• nid ydych yn cytuno 芒鈥檙 ffordd maent wedi cynnig eich ad-dalu

Efallai y bydd y llys yn anfon holiadur atoch yn gofyn am fwy o wybodaeth am yr achos.

Llenwch yr holiadur a鈥檌 ddychwelyd i鈥檙 llys. Bydd rhaid i chi dalu聽ffi llys ychwanegol.

Cyfryngu

Efallai y byddwch yn cael cynnig cyfryngu ar 么l i chi wneud hawliad neu y dywedir wrthych bod rhaid i chi fynychu cyfryngu. Yn aml, mae hyn yn gyflymach na mynd i鈥檙 llys.

Cyfryngu yw pan fydd unigolyn proffesiynol diduedd (y cyfryngwr) yn helpu鈥檙 ddwy ochr i ddod i gytundeb. Mae鈥檔 gyfrinachol a gan amlaf bydd yn gyflymach ac yn rhatach na mynd i鈥檙 llys.

Os ydych yn gwneud hawliad am 拢10,000 neu lai ac mae鈥檙 diffynnydd yn ei wrthwynebu, yna fe ddywedir wrthych bod rhaid i chi fynychu cyfryngu. Bydd y llys yn trefnu鈥檙 cyfryngu hwn. Mae鈥檔 wasanaeth rhad ac am ddim.

Os ydych yn gwneud hawliad am fwy na 拢10,000:

• efallai y bydd y llys yn cynnig apwyntiad cyfryngu i chi 鈥� bydd y llys yn trefnu hwn
• gallwch drefnu apwyntiad cyfryngu annibynnol eich hun, os na fyddwch yn cael cynnig apwyntiad cyfryngu

Cyfryngu sydd wedi鈥檌 drefnu gan y llys

Bydd cyfryngwr o Wasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd EF (GLlTEF) yn siarad 芒 chi ar wah芒n dros y ff么n i鈥檆h helpu i ymchwilio i opsiynau, trafod a chytuno ar setliad. Bydd yr apwyntiad yn para hyd at un awr.

Gallwch ddod 芒 rhywun gyda chi i鈥檙 apwyntiad cyfyngu. Er enghraifft, ffrind rydych yn ymddiried ynddynt, perthynas neu gyfreithiwr.

Os ydych wedi cael cynnig apwyntiad cyfryngu, yna bydd angen i鈥檙 ddwy ochr gytuno iddo. Os bydd y ddwy ochr yn cytuno, fe gewch ddyddiad ac amser ar gyfer eich apwyntiad dros y ff么n.

Os dywedwyd wrthych bod rhaid i chi fynychu apwyntiad cyfryngu, fe roddir dyddiad ac amser i chi ar gyfer eich apwyntiad dros y ff么n.

Cysylltwch 芒鈥檙 gwasanaeth cyfryngu hawliadau bychain cyn eich apwyntiad:

• os oes gennych anabledd corfforol, meddyliol neu anabledd dysgu, neu gyflwr iechyd hirdymor sy鈥檔 golygu y byddwch angen cymorth yn ystod eich apwyntiad cyfryngu
• os ydych yn agored i niwed (er enghraifft, rydych yn pryderu am eich diogelwch)
• mae gennych gwestiynau eraill am eich hawliad neu鈥檆h apwyntiad

Dylech nodi eich rhif hawliad pan fyddwch yn cysylltu 芒鈥檙 gwasanaeth cyfryngu hawliadau bychain, os oes gennych un.

Os na fyddwch yn mynychu eich apwyntiad cyfryngu

Os na fyddwch yn mynychu eich apwyntiad cyfryngu, yna fel arfer bydd angen i chi fynychu gwrandawiad llys.

Gallwch barhau i geisio setlo鈥檙 achos y tu allan i鈥檙 llys gyda鈥檙 ochr arall hyd at ddyddiad y gwrandawiad (er enghraifft, drwy gyfryngu annibynnol). Os gallwch setlo鈥檙 achos y tu allan i鈥檙 llys, ni fydd angen i chi fynychu鈥檙 gwrandawiad llys.

Os dywedwyd wrthych bod rhaid i chi fynychu apwyntiad cyfryngu, gall y barnwr eich cosbi os na fyddwch yn mynychu neu鈥檔 gwneud ymdrech i ddod i gytundeb. Gall sancsiynau (cosbau) gynnwys dileu eich achos neu eich gorfodi i dalu holl gostau鈥檙 llys hyd yn oed os byddwch yn ennill.

Os byddwch yn dweud wrth y llys pam na wnaethoch fynychu eich apwyntiad cyfryngu, bydd y barnwr yn cymryd eich rhesymau i ystyriaeth wrth benderfynu ar eich sancsiynau. Gallwch ddweud wrth y llys pam na wnaethoch fynychu:

• yn eich cyfrif Hawliadau am Arian ar-lein, os oes gennych un
• yn eich gwrandawiad llys

Os ydych eisiau i鈥檆h rhesymau dros beidio 芒 mynychu eich apwyntiad gael eu cadw鈥檔 breifat, cysylltwch 芒鈥檙 llys lle cynhelir eich gwrandawiad. Efallai y dywedir wrthych i lenwi ffurflen N244 i ofyn i鈥檙 wybodaeth gael ei chadw鈥檔 breifat.

Cyfryngu annibynnol

Gallwch gael sesiynau cyfryngu gan聽聽ar gyfer hawliad am unrhyw swm. Rhaid talu聽.

Os yw eich hawliad am 拢10,000 neu lai, bydd rhaid i chi fynychu apwyntiad cyfryngu a drefnwyd gan y llys.

Os byddwch yn dod i gytundeb

Byddwch yn gwneud cytundeb llafar yn yr apwyntiad cyfryngu. 惭补别鈥檙 cytundeb hwn yn rhwymol gyfreithiol, sy鈥檔 golygu bod rhaid i chi gydymffurfio ag o. Byddwch yn cael gwybod telerau鈥檙 cytundeb mewn dogfen - gelwir y ddogfen hon yn gytundeb setlo.

Os bydd y naill ochr neu鈥檙 llall yn torri telerau鈥檙 cytundeb, yna gall yr ochr arall fynd i鈥檙 llys i ofyn am ddyfarniad neu wrandawiad.

Os na fyddwch yn dod i gytundeb

Bydd rhaid i chi fynychu gwrandawiad llys.

Ni allwch grybwyll beth ddigwyddodd yn ystod yr apwyntiad cyfryngu yn y llys.

Ni fydd rhaid i chi aros yn hirach am wrandawiad llys os byddwch yn mynychu apwyntiad cyfryngu yn gyntaf.

Os cynhelir gwrandawiad, gallwch:

• gynrychioli eich hun
• talu i fargyfreithiwr neu gyfreithiwr eich cynrychioli
• gofyn i rywun eich cynghori yn y llys - nid oes rhaid iddynt fod yn gyfreithiwr
• gofyn i rywun siarad ar eich rhan - efallai y bydd angen i chi gael caniat芒d y llys

Gellir cynnal eich gwrandawiad yn ystafell y barnwr neu mewn ystafell llys mewn llys sirol os yw eich hawliad am lai na 拢10,000. Efallai y cynhelir gwrandawiad mwy ffurfiol os ydych yn hawlio mwy o arian.

Ar 么l y gwrandawiad

Byddwch yn cael y penderfyniad ar ddiwrnod y gwrandawiad. Bydd y llys hefyd yn anfon copi o鈥檙 penderfyniad atoch yn y post.

Os byddwch yn ennill eich achos, bydd y llys yn gorchymyn bod yr unigolyn neu鈥檙 busnes y mae arnynt arian i chi (y 鈥榙yledwr) yn eich talu. Mae yna ffyrdd y gall y llys聽gasglu eich taliad聽os byddant yn anwybyddu鈥檙 gorchymyn llys.

Apelio yn erbyn y penderfyniad

Gallwch apelio yn erbyn y penderfyniad os ydych yn meddwl bod y barnwr wedi gwneud camgymeriad yn ystod y gwrandawiad. Rhaid i chi wneud hyn o fewn 21 diwrnod i chi gael y penderfyniad.

Darllenwch fwy am聽pa lys neu dribiwnlys y dylech apelio iddo.

Gallwch ofyn i鈥檙 llys gasglu taliad gan yr unigolyn neu鈥檙 busnes y mae arnynt arian i chi (y 鈥榙yledwr鈥�) os nad ydynt yn eich talu ar 么l iddynt gael y gorchymyn llys.

Mae鈥檔 rhaid i chi dalu ffi llys聽pan fyddwch yn gofyn i鈥檙 llys gasglu鈥檙 taliad.

Canfod faint all y dyledwr fforddio talu

Gofynnwch i鈥檙 llys聽orchymyn bod y dyledwr yn mynychu鈥檙 llys聽i ddarparu tystiolaeth o鈥檌 incwm neu wariant, er enghraifft biliau a chyfriflenni.

Os mai busnes yw鈥檙 dyledwr, yna gallwch ofyn i聽swyddog o鈥檙 cwmni聽fynychu鈥檙 llys a darparu manylion am ei gyfrifon.

Yna gallwch benderfynu os hoffech i鈥檙 llys gymryd camau pellach i gasglu鈥檆h taliad.

Anfon beil茂aid i gasglu taliad

Gallwch ofyn i鈥檙 llys anfon beil茂aid i gasglu鈥檙 arian. Gelwir hyn yn 鈥�gwarant reolaeth鈥�.

Bydd y beili yn gofyn am daliad o fewn 7 diwrnod. Os na fydd y ddyled yn cael ei thalu, bydd y beili yn ymweld 芒 chartref neu fusnes y dyledwr i weld a ellir gwerthu rhywbeth i dalu鈥檙 ddyled.

Gallwch wneud cais i naill ai lys sirol neu鈥檙 Uchel Lys os yw rhwng 拢600 a 拢5,000 yn ddyledus i chi.

Efallai y byddwch angen cyngor cyfreithiol os byddwch yn gwneud cais i鈥檙 Uchel Lys.

Bydd sut y dylech wneud cais i鈥檙 llys yn dibynnu ar sut y gwnaethoch eich hawliad.

Os gwnaethoch hawliad ar-lein

Os yw eich cyfeirnod yn cynnwys y llythrennau 鈥楳C鈥�, lawrlwythwch a llenwch naill ai:

• ffurflen N323聽- i wneud cais mewn llys sirol (mae鈥檔 rhaid bod 拢5,000 neu lai yn ddyledus i chi)
• ffurflen N293A聽- i wneud cais i鈥檙 Uchel Lys (mae鈥檔 rhaid bod o leiaf 拢600 yn ddyledus i chi)

Fel arall, gallwch orfodi dyfarniad drwy ddefnyddio鈥檙聽.

Os gwnaethoch ddefnyddio ffurflen hawlio bapur

Lawrlwythwch a llenwch naill ai:

• ffurflen N323聽- i wneud cais mewn llys sirol (mae鈥檔 rhaid bod 拢5,000 neu lai yn ddyledus i chi)
• ffurflen N293A聽- i wneud cais i鈥檙 Uchel Lys (mae鈥檔 rhaid bod o leiaf 拢600 yn ddyledus i chi)

Didynnu arian o gyflog

Gallwch ofyn i鈥檙 llys dynnu arian o gyflog y dyledwr i dalu鈥檙 ddyled. Gelwir hyn yn 鈥�atafaelu enillion鈥�.

Bydd y llys yn gwneud hyn drwy anfon gorchymyn i gyflogwr y dyledwr.

Lawrlwythwch a llenwch gais am聽orchymyn atafaelu enillion - ffurflen N337.

Rhewi asedau neu arian mewn cyfrif

Gallwch ofyn i鈥檙 llys rewi arian sydd yng nghyfrif banc neu gyfrif cymdeithas adeiladu鈥檙 dyledwr neu gyfrif busnes. Gelwir hyn yn 鈥�gorchymyn dyled trydydd parti鈥�.

Bydd y llys yn penderfynu a ellir defnyddio arian sydd yn y cyfrif i dalu鈥檙 ddyled.

Lawrlwythwch a llenwch gais am聽orchymyn dyled trydydd parti - ffurflen N349.

Arwystlo tir neu eiddo鈥檙 dyledwr

Gallwch ofyn i鈥檙 llys arwystlo tir neu eiddo鈥檙 dyledwr. Gelwir hyn yn 鈥�gorchymyn arwystlo鈥�.

Os bydd y tir neu鈥檙 eiddo yn cael ei werthu, yna bydd rhaid i鈥檙 dyledwr dalu鈥檙 arwystl hwn yn gyntaf cyn iddynt gael eu harian.

Lawrlwythwch a llenwch gais am聽orchymyn arwystlo - ffurflen N379.