188体育

1. Datrysiad o safon fyd-eang i wastraff ymbelydrol y DU

Mae technoleg niwclear wedi bod yn rhan o鈥檔 bywydau am dros 60 o flynyddoedd, ac mae鈥檔 cael ei ddefnyddio i gynhyrchu p诺er, ym maes diwydiant, meddygaeth ac amddiffyn. Erbyn heddiw, mae ynni niwclear yn darparu bron i un rhan o bump o holl drydan y DU. Mae鈥檙 gweithgareddau yma wedi creu gwastraff ymbelydrol y mae angen i ni ei reoli yn ddiogel.

Mewn Cyfleuster Gwaredu Daearegol (GDF) bydd y gwastraff yn cael ei roi gannoedd o fetrau o dan y ddaear. Cydnabyddir yn rhyngwladol mai GDF yw鈥檙 datrysiad hirdymor mwyaf diogel; bydd cael un yn y DU yn creu swyddi a buddsoddiad gwarantedig i鈥檙 gymuned dan sylw.

1.1 Ateb o鈥檙 radd flaenaf

Mae consensws rhyngwladol mai gwaredu daearegol yw鈥檙 ateb parhaol mwyaf diogel ar gyfer rheoli gwastraff ymbelydrol uwch ei actifedd. Mae hyn yn golygu rhoi鈥檙 gwastraff mewn Cyfleuster Gwaredu Daearegol gannoedd o fetrau o dan graig solet.

1.2 Sut mae CGD yn gallu bod o fudd I gymuned

Bydd cael Cyfleuster Gwaredu Daearegol yn y DU yn creu swyddi a sicrwydd o fuddsoddiad ar gyfer y gymuned a fydd yn gartref i鈥檙 cyfleuster.

1.3 Gweithio gyda鈥檔 gilydd

Mae鈥檙 broses o ganfod safle ar gyfer Cyfleuster Gwaredu Daearegol wedi鈥檌 seilio ar ganiat芒d; bydd cymunedau鈥檔 gallu gweithio mewn partneriaeth 芒 ni, fel bod pobl yn cael cyfle i greu dyfodol sy鈥檔 gweithio iddyn nhw.

2. Hanes niwclear y DU

O鈥檔 gorffennol arloesol i鈥檙 genhadaeth bresennol

3. Pam o dan y ddaear?

Y datrysiad mwyaf diogel

4. Cymunedau a GDF

Swyddi a seilwaith yn yr hirdymor

5. Yngl欧n 芒 Sgrinio Daearegol Cenedlaethol (NGS)

Dysgwch am y creigiau o dan eich ardal

6. Sut mae cysylltu 芒 ni

Dolenni, newyddion diweddaraf a lawrlwythiadau defnyddiol

7. Dewch i gyfarfod ein gwyddonwyr a鈥檔 peirianyddion

鈥�

Bet yw ymbelydredd?

Mae ymbelydredd yn broses pan fo atomau yn dadelfennu ohonynt eu hunain ac yn allyrru ynni. Gelwir deunyddiau sy鈥檔 gwneud hynny yn ddeunyddiau ymbelydrol. Mae peth o鈥檙 ynni sy鈥檔 cael ei ryddhau yn wres.

Beth yw p诺er niwclear?

Mae p诺er niwclear yn ffordd o gynhyrchu trydan drwy ddefnyddio鈥檙 gwres sy鈥檔 cael ei allyrru gan ddeunyddiau ymbelydrol er mwyn cynhyrchu st锚m all yrru tyrbinau. Mae tua un rhan o dair o gyflenwad trydan y DU yn cael ei gynhyrchu gan b诺er niwclear.

Beth yw gwastraff ymbelydrol, ac o ble mae鈥檔 dod?

Gwastraff ymbelydrol yw deunydd ymbelydrol na allwn ei ddefnyddio eto. Daw鈥檙 rhan fwyaf o鈥檙 broses o gynhyrchu trydan drwy ddefnyddio p诺er niwclear, ond mae hefyd yn sgil-gynnyrch nifer o brosesau meddygol a diwydiannol, gweithgareddau ymchwil ac amddiffyn sy鈥檔 defnyddio ymbelydredd a deunyddiau ymbelydrol.

Pa wastraff fydd yn cael ei waredu鈥檙 ddaearegol?

Bydd y GDF yn derbyn gwastraff gweithgaredd uwch. Bydd hynny鈥檔 cynnwys Gwastraff Lefel Uchel, Gwastraff Lefel Canolig a swm bychan o Wastraff Lefel Isel nad yw鈥檔 addas i鈥檞 waredu mewn cyfleusterau presennol ar yr wyneb. At ddibenion cynllunio, rydym yn ystyried gwastraff o鈥檙 defnydd presennol o ddeunyddiau ymbelydrol, yn ogystal 芒 gwastraff fyddai鈥檔 cael ei gynhyrchu o orsafoedd p诺er niwclear newydd. Rydym hefyd yn cynnwys amrywiol ddeunyddiau niwclear yn ein cynlluniau nad ydynt ar hyn o bryd yn cael eu dosbarthu fel gwastraff, oherwydd byddai angen eu rheoli drwy waredu daearegol pe penderfynid ar ryw adeg na fyddai mwy o ddefnydd iddynt.

Ble mae鈥檙 gwastraff nawr?

Ar hyn o bryd mae鈥檙 gwastraff ymbelydrol fydd yn cael ei waredu mewn GDF yn cael ei becynnu mewn cynwysyddion sydd wedi eu peiriannu鈥檔 arbennig, ac maent wedi eu storio ar dros 20 o safleoedd niwclear o gwmpas y wlad, gyda鈥檙 rhan fwyaf yn Sellafield yng Nghumbria. Dyluniwyd y storfeydd i wrthsefyll tywydd difrifol a daeargrynfeydd.

Pam na allwn adael y gwastraff ble mae ar hyn o bryd?

Er bod storfeydd ar yr wyneb wedi cael eu dylunio i fod yn ddiogel am tua 100 mlynedd, nid ydynt yn darparu datrysiad parhaol. Mae angen eu monitro鈥檔 barhaus er mwyn cadw鈥檙 gwastraff yn ddiogel, ac mae angen eu hadnewyddu yn gyfnodol er mwyn rhwystro鈥檙 gwastraff rhag dod i gysylltiad ag effeithiau鈥檙 tywydd. Maes o law, bydd angen amnewid y storfeydd, neu symud y gwastraff i rywle arall. Felly, mae storfeydd ar yr wyneb yn llai diogel na gwaredu daearegol, a byddant yn arwain at fwy o lafur a chostau yn yr hirdymor. Mae gennym y sgiliau, yr arbenigedd a鈥檙 dechnoleg i ddefnyddio gwaredu daearegol nawr, ac ni ddylid ei ddiystyru.

Pryd fydd y GDF yn cael ei adeiladu?

Bydd y gwaith adeiladu ond yn dechrau pan fydd safle addas wedi cael ei glustnodi, pan fydd yr holl ganiatadau wedi鈥檜 rhoi a bod y gymuned dan sylw wedi mynegi ei pharodrwydd i gynnal y cyfleuster drwy brofi trafnidiaeth gyhoeddus. At ddibenion cynllunio, rydym yn tybio y bydd y GDF ar gael i dderbyn y gwastraff cyntaf yn ystod y 2040au. Bydd llenwi鈥檙 GDF gyda gwastraff ac yna ei gau, pan fo鈥檔 llawn, yn parhau i鈥檙 ganrif nesaf.

Pwy fydd yn ei adeiladu?

Mae鈥檙 Llywodraeth wedi gofyn i RWM gynllunio ac adeiladu鈥檙 GDF. Byddwn yn penodi contractwyr sydd 芒鈥檙 sgiliau arbenigol angenrheidiol i鈥檔 cynorthwyo gyda鈥檔 gwaith.

Pryd fydd y broses o ganfod safle ar gyfer y GDF yn cael ei lansio鈥檔 swyddogol?

Bydd y broses o ganfod safle yn cael ei lansio ar 么l cwblhau鈥檙 holl waith paratoi. Ar hyn o bryd rydym yn disgwyl y bydd hynny rhyw dro yn ystod 2018.

Gyda phwy fydd y cymunedau yn siarad?

Bydd RWM yn darparu鈥檙 holl wybodaeth sydd ei hangen er mwyn deall GDF yn cynnwys y cyfleoedd y bydd GDF yn eu creu. Bydd yna daflenni a fideos fydd yn egluro beth yw GDF, beth sy鈥檔 ei wneud yn ddiogel a pham y gellid ei leoli yn eu hardal nhw. Hefyd, bydd yna ffyrdd o ofyn cwestiynau鈥檔 uniongyrchol i RWM.

Os oes gennych unrhyw gwestiwn, cysylltwch 芒 ni yn gdfenquiries@nda.gov.uk