188ÌåÓý

Gallwch herio penderfyniadau neu gosbau treth penodol gan Gyllid a Thollau EF (CThEF).

Gallwch herio rhai penderfyniadau ynghylch:

• cosb (er enghraifft, os gwnaethoch dalu’ch treth yn hwyr neu gyflwyno’ch Ffurflen Dreth yn hwyr)
• eich bil treth (er enghraifft, Treth Incwm, Treth Gorfforaeth, TAW)
• hawliad am ryddhad treth
• cais am wybodaeth neu gais i wirio’ch cofnodion busnes

Os ydych yn dymuno, gallwch benodi rhywun arall i ddelio â CThEF ar eich rhan (yn agor tudalen Saesneg).Ìý

Mae’n bosibl y gallwch oedi cyn talu’r bil neu’r gosb hyd nes bod y mater wedi’i setlo.

Bydd Cyllid a Thollau EF (CThEF) yn rhoi gwybod i chi yn ei lythyr o benderfyniad beth i’w wneud os ydych yn anghytuno.

Fel arfer bydd gennych 30 diwrnod i ddyddiad y llythyr o benderfyniad i naill ai apelio neu dderbyn adolygiad.

Os byddwch yn methu’r dyddiad cau, bydd angen i chi ddarparu esgus rhesymol.

Mae sut rydych yn herio penderfyniad yn dibynnu a yw’n dreth uniongyrchol neu anuniongyrchol.

Treth uniongyrcholÌý

Mae treth uniongyrchol yn cynnwys:

• Treth Incwm (gan gynnwys TWE)
• Treth Gorfforaeth
• Treth Enillion Cyfalaf
• Cyfraniadau Yswiriant Gwladol
• Treth Etifeddiant

Treth anuniongyrchol

Mae treth anuniongyrchol yn cynnwys:

• TAW
• Toll Ecséis
• Toll Dramor
• Trethi Amgylcheddol fel y Dreth Deunydd Pacio Plastig, Treth Dirlenwi neu’r Ardoll Newid yn yr Hinsawdd

Anghytuno â phenderfyniad treth uniongyrchol

Bydd eich llythyr o benderfyniad yn rhoi gwybod i chi sut i wneud apêl ac erbyn pryd y mae’n rhaid i chi apelio. Mae’r dyddiad cau fel arfer cyn pen 30 diwrnod i ddyddiad y llythyr.

Gallwch wneud y naill neu’r llall o’r canlynol:

• defnyddio’r ffurflen apelio a gawsoch gyda’ch llythyr o benderfyniad
• ysgrifennu at CThEF gan ddefnyddio’r cyfeiriad ar y llythyr

Os nad oes gennych lythyr na ffurflen apêl, gallwch ysgrifennu at y swyddfa CThEF sy’n ymwneud â’ch Ffurflen Dreth.Ìý

Bydd rhaid i chi roi gwybod i CThEF beth rydych yn anghytuno ag ef a pham.

Gallwch hefyd gynnwys:

• eich enw neu enw’ch busnes
• eich cyfeirnod â€� er enghraifft eich Cyfeirnod Unigryw y Trethdalwr (UTR)
• unrhyw wybodaeth ychwanegol neu unrhyw beth yr ydych yn meddwl bod CThEF wedi’i fethu
• y ffigurau cywir yn eich barn chi, a sut yr ydych wedi’u cyfrifo

Ar ôl i chi anfon eich apêl

Bydd y gweithiwr achos a wnaeth y penderfyniad yn edrych ar eich achos eto ac yn ystyried eich apêl.Ìý

Bydd eich gweithiwr achos yn ceisio dod i gytundeb â chi. Datrysir y rhan fwyaf o anghytundebau drwy’r dull hwn. Bydd yn ysgrifennu atoch i roi gwybod i chi beth sydd wedi ei benderfynu.

Os na fydd yn newid ei benderfyniad neu os na allwch ddod i gytundeb, bydd adolygiad yn cael ei gynnig i chi.

Byddwch yn cael 30 diwrnod i ddyddiad y cynnig i naill ai dderbyn y cynnig o adolygiad neu apelio ar y tribiwnlys treth.Ìý

Fel arfer, mae adolygiadau’n gynt nag apeliadau i’r tribiwnlys treth.

Gallwch hefyd ofyn am adolygiad ar unrhyw adeg ar ôl i chi wneud apêl � does dim rhaid i chi aros am ganlyniad yr apêl.

I ofyn am adolygiad, ysgrifennwch at yr un swyddfa CThEF yr ydych wedi anfon yr apêl ati.

Anghytuno â phenderfyniad treth anuniongyrchol

Bydd adolygiad yn cael ei gynnig i chi gan CThEF yn y llythyr o benderfyniad.

Byddwch yn cael 30 diwrnod i ddyddiad y cynnig i naill ai dderbyn y cynnig o adolygiad neu apelio ar y tribiwnlys treth.

Fel arfer, mae adolygiadau’n gynt nag apeliadau i’r tribiwnlys treth.

Os hoffech gael adolygiad ond bod angen mwy o amser arnoch (er enghraifft, i gasglu gwybodaeth i’w rhoi i’r swyddog adolygu), gallwch ofyn i CThEF ymestyn y dyddiad cau. Mae’n rhaid i chi wneud hyn cyn pen 30 diwrnod i ddyddiad y cynnig.

Ni allwch gael estyniad i’r dyddiad cau ar gyfer apelio ar y tribiwnlys treth.

Mae’n bosibl y bydd Cyllid a Thollau EF (CThEF) yn codi cosb arnoch os byddwch yn gwneud y canlynol:

• cyflwyno Ffurflen Dreth yn hwyr
• talu’ch treth yn hwyr
• cyflwyno Ffurflen Dreth wallus
• methu â chadw cofnodion digonol

Os ydych yn anghytuno â’r gosb, bydd angen i chi egluro’r rhesymau wrth CThEF. Er enghraifft, os oes gennych esgus rhesymol neu os ydych o’r farn bod y gosb yn anghywir.

Fel arfer, cewch gysylltu â CThEF neu apelio cyn pen 30 diwrnod i’r dyddiad yr anfonwyd eich cosb. Os byddwch yn methu’r dyddiad cau, bydd angen i chi roi rheswm.

Mae gwahanol ffyrdd o herio’r gosb, yn dibynnu a yw’n dreth uniongyrchol neu anuniongyrchol.

Cosbau treth uniongyrchol (gan gynnwys Hunanasesiad)

Gwiriwch pryd a sut i apelio yn erbyn cosb Hunanasesiad.

Mae yna ffurflenni penodol mae’n rhaid i chi eu defnyddio i wneud y canlynol:

• apelio yn erbyn cosb hwyr ar gyfer TWE os ydych chi’n gyflogwr (yn agor tudalen Saesneg)
• rhoi gwybod i CThEF bod eich Ffurflen Dreth y Cwmni’n hwyr oherwydd problem gyfrifiadurol (yn agor tudalen Saesneg)Ìý

Ar gyfer unrhyw fath arall o gosb treth uniongyrchol (er enghraifft Treth Incwm neu Dreth Enillion Cyfalaf), dilynwch y cyfarwyddiadau ar y llythyr o gosb neu defnyddiwch y ffurflen apêl a ddaeth gydag ef.

Os nad oes gennych ffurflen apelio

Anfonwch lythyr wedi’i lofnodi i’r swyddfa CThEF sy’n ymwneud â’ch Ffurflen Dreth.

Esboniwch pam mae’ch Ffurflen Dreth neu’ch taliad yn hwyr, gan gynnwys dyddiadau.

Dylech hefyd gynnwys y canlynol yn eich llythyr:

• eich enw
• eich cyfeirnod â€� er enghraifft, eich Cyfeirnod Unigryw y Trethdalwr (UTR)

Os nad oeddech yn gallu cyflwyno neu dalu oherwydd problemau cyfrifiadurol, dylech gynnwys y canlynol:Ìý

• y dyddiad y gwnaethoch geisio cyflwyno neu dalu ar-lein
• manylion unrhyw neges gwall gan y system

Yr hyn sy’n digwydd ar ôl i chi herio cosb

Os na fydd CThEF yn newid ei benderfyniad neu os na allwch ddod i gytundeb, bydd adolygiad yn cael ei gynnig i chi.

Gallwch hefyd ofyn am adolygiad ar unrhyw adeg ar ôl i chi wneud apêl � does dim rhaid i chi aros am ganlyniad yr apêl.

I ofyn am adolygiad, ysgrifennwch at yr un swyddfa CThEF yr ydych wedi anfon yr apêl ati.

Cosbau treth anuniongyrchol (gan gynnwys TAW)

Bydd CThEF yn cynnig adolygiad i chi yn eich llythyr o benderfyniad ynghylch cosb.Ìý

Bydd gennych 30 diwrnod i naill ai dderbyn y cynnig o adolygiad neu apelio ar y tribiwnlys treth.

Fel arfer, mae adolygiadau’n gynt nag apeliadau i’r tribiwnlys treth.

Cosbau TAW hwyr ar gyfer cyfnodau TAW sy’n dechrau ar neu ar ôl 1 Ionawr 2023

Y ffordd gyflymaf o dderbyn y cynnig o adolygiad yw drwy ddefnyddio eich cyfrif TAW ar-lein.

Fel arall, gallwch ysgrifennu at CThEF yn uniongyrchol. Rhowch wybod pa gosb rydych yn ei herio a pham.

Cosbau TAW hwyr ar gyfer cyfnodau TAW sy’n dechrau ar neu cyn 31 Rhagfyr 2022

Mae’n bosibl eich bod wedi cael math o gosb o’r enw ‘gordal diffygdalu�. Er mwyn herio gordal diffygdalu, llenwch ffurflen WT2.

Gallwch gael penderfyniad treth neu gosb wedi’i adolygu gan rywun o dîm gwahanol nad oedd yn rhan o’r penderfyniad gwreiddiol (‘swyddog adolygu�). Yr enw ar hyn yw ‘adolygiad statudol�.

Ar gyfer penderfyniadau a chosbau treth uniongyrchol, mae’n rhaid i chi apelio ar Gyllid a Thollau EF (CThEF) yn gyntaf cyn y gallwch gael adolygiad.

Ar gyfer penderfyniadau a chosbau treth anuniongyrchol, bydd CThEF yn cynnig adolygiad i chi wrth anfon ei benderfyniad neu gosb atoch.

Faint o amser y mae adolygiad yn ei gymryd

Fel arfer, mae adolygiadau’n cymryd 45 diwrnod � bydd y swyddog adolygu yn cysylltu â chi os bydd yn cymryd yn hirach.

Yr hyn i’w gynnwys

Pan fyddwch yn gofyn am adolygiad neu’n derbyn y cynnig, mae’n helpu i roi gwybod i CThEF am y canlynol:

• eich enw
• eich cyfeirnod, er enghraifft eich rhif cofrestru TAW (VRN)
• pam rydych chi’n anghytuno

Ar ôl i’r adolygiad gael ei gwblhau

Pan fydd y swyddog adolygu wedi cwblhau’r adolygiad, bydd yn ysgrifennu atoch i naill ai:

• ategu’r penderfyniad (mae’r penderfyniad gwreiddiol heb ei newid)
• newid y penderfyniad (mae’r penderfyniad gwreiddiol wedi’i newid)
• canslo’r penderfyniad

Os bydd swyddog adolygu’n ategu neu’n newid y penderfyniad a’ch bod yn cytuno â’r canlyniad, bydd angen i chi dalu unrhyw swm sydd arnoch.

Os bydd CThEF yn canslo ei benderfyniad ar ôl yr adolygiad, does dim angen i chi wneud dim byd.

Os byddwch yn anghytuno â chanlyniad yr adolygiad, gallwch apelio ar y tribiwnlys treth. Fel arfer, bydd yn rhaid i chi wneud hyn cyn pen 30 diwrnod i’r dyddiad ar y llythyr ynghylch canlyniad yr adolygiad.

Gallwch hefyd ystyried dull amgen o ddatrys anghydfod (ADR), ond mae’n rhaid i chi apelio ar y tribiwnlys treth yn gyntaf.

Mae’n bosibl y gallwch oedi cyn talu bil treth neu gosb os ydych yn y broses o wneud y canlynol:

• gwneud apêl ar y tribiwnlys treth
• gwneud apêl i Gyllid a Thollau EF (CThEF)
• cael adolygiad o gosb neu benderfyniad treth

Unwaith y bydd yr apêl neu’r adolygiad wedi’i setlo, bydd angen i chi dalu unrhyw swm sydd arnoch oni bai bod y penderfyniad yn cael ei ganslo.Ìý

Gellir codi llog ar y dreth sy’n destun anghydfod (yn agor tudalen Saesneg) arnoch, hyd nes y bydd yn cael ei thalu. Mae’n bosibl hefyd y bydd cosb am dalu’n hwyr yn cael ei chodi arnoch.

Treth uniongyrchol

Gallwch ofyn am gael oedi cyn talu rhan o’r dreth sy’n destun anghydfod, neu’r cyfan ohoni, pan fyddwch yn gwneud y canlynol:

• apelio ar CThEF yn erbyn penderfyniad treth
• cael adolygiad naill ai o benderfyniad neu o gosb treth

Bydd gennych 30 diwrnod ar ôl dechrau’r broses i ofyn am gael oedi cyn talu.

Ysgrifennwch at y swyddfa a anfonodd y penderfyniad atoch, gan gynnwys y canlynol:

• pam rydych chi’n anghytuno
• beth yw’r swm cywir yn eich barn chi
• pryd y byddwch yn ei dalu

Bydd CThEF yn rhoi gwybod i chi ar bapur a yw’n cytuno y gallwch oedi cyn talu.

Apelio yn erbyn cosb

Os ydych wedi apelio yn erbyn cosb, ni fydd yn rhaid i chi dalu’r gosb hyd nes bod eich apêl wedi’i setlo.

Treth anuniongyrchol

Os ydych wedi gofyn i CThEF am adolygiad o benderfyniad treth anuniongyrchol � er enghraifft, TAW neu Dreth Premiwm Yswiriant � ni fydd CThEF yn casglu unrhyw dreth sy’n destun anghydfod hyd nes bod yr adolygiad wedi dod i ben.

Os byddwch yn apelio ar y tribiwnlys treth, fel arfer bydd yn rhaid i chi dalu’r dreth cyn y bydd y tribiwnlys yn ystyried eich apêl.Ìý

Pe bai talu’r dreth yn achosi trafferthion ariannol i chi, gallwch ofyn i CThEF beidio â’i chasglu hyd nes bo’r tribiwnlys treth wedi gwneud penderfyniad.

Yr enw ar hyn yw ‘cais o ran caledi�. Gallwch wneud cais o ran caledi drwy ysgrifennu at:

Dylech gynnwys:

• manylion yr apêl, gan gynnwys y swm sydd arnoch
• y rhesymau pam y byddai talu nawr yn achosi caledi
• y swm yr hoffech ei dalu yn nes ymlaen

Cosb

Os ydych wedi gofyn am adolygiad, neu wedi apelio ar y tribiwnlys ynghylch cosb, ni fydd CThEF yn gofyn i chi dalu’r gosb hyd nes bod eich apêl wedi’i setlo.

Fel arfer, bydd angen i chi ddarparu esgus rhesymol os ydych:

• yn dymuno herio rhai cosbau, er enghraifft cosbau am anfon Ffurflen Dreth neu daliad yn hwyr
• yn methu dyddiad cau, er enghraifft bod yn hwyr i dderbyn y cynnig o adolygiad neu i apelio yn erbyn penderfyniad

Yr hyn a all gyfrif fel esgus rhesymol

Esgus rhesymol yw rhywbeth a wnaeth eich rhwystro rhag bodloni ymrwymiad treth am reswm dilys, er enghraifft:

• bu farw eich partner neu berthynas agos arall ychydig cyn y dyddiad cau ar gyfer cyflwyno’ch Ffurflen Dreth neu wneud taliad
• bu’n rhaid i chi aros yn yr ysbyty’n annisgwyl, a gwnaeth hynny eich atal rhag delio â’ch materion treth
• roedd gennych salwch difrifol neu salwch a oedd yn bygwth eich bywyd
• methodd eich cyfrifiadur neu’ch meddalwedd tra oeddech yn paratoi’ch Ffurflen Dreth ar-lein
• roedd problemau â gwasanaethau ar-lein Cyllid a Thollau EF (CThEF)
• gwnaeth tân, llifogydd neu ladrad eich atal rhag llenwi’ch Ffurflen Dreth
• roedd oedi gyda’r post na allech fod wedi’i ragweld
• roedd oedi yn ymwneud ag anabledd neu salwch meddwl sydd gennych
• nid oeddech yn ymwybodol o’ch ymrwymiad cyfreithiol neu roeddech wedi’i gamddeall
• roeddech yn dibynnu ar rywun arall (yn agor tudalen Saesneg) i anfon eich Ffurflen Dreth atom, ac ni wnaeth hynny

Mae’n rhaid i chi anfon eich Ffurflen Dreth neu’ch taliad cyn gynted ag y gallwch.

Yr hyn na fydd yn cael ei gyfrif fel esgus rhesymol

Ni fydd y canlynol yn cael eu derbyn fel esgusodion rhesymol:

• gwrthodwyd eich siec neu methodd eich taliad gan nad oedd gennych ddigon o arian
• gwnaethoch ei chael hi’n rhy anodd defnyddio system ar-lein CThEF
• ni chawsoch nodyn atgoffa gan CThEF
• gwnaethoch gamgymeriad yn eich Ffurflen Dreth

Gallwch gysylltu â Chyllid a Thollau EF (CThEF) os oes gennych ymholiad am benderfyniad treth neu gosb.

Os nad ydych yn deall y penderfyniad, gallwch hefyd gael cyngor gan CThEF neu help proffesiynol (yn agor tudalen Saesneg).

Os oes angen cymorth ychwanegol arnoch oherwydd eich amgylchiadau personol, gallwch gael help gan CThEF.

Os nad ydych yn fodlon ar y ffordd mae CThEF wedi delio â’ch materion treth, gallwch wneud cwyn.