188体育

Yn y rhan fwyaf o achosion gallwch gymryd morgais neu arwystl ar dir eich elusen yn Loegr neu Chymru heb ofyn am awdurdod gan y Comisiwn Elusennau.

Mae鈥檔 rhaid i chi:

• gael yr hawl i fenthyca neu forgeisio. Gall hyn ddod o鈥檙 gyfraith (p诺er statudol) neu ddogfen lywodraethol eich elusen. Mae gan y rhan fwyaf o elusennau un o鈥檙 pwerau hyn, ond os ydych yn ansicr dylech geisio cyngor proffesiynol
• ddilyn y gofynion perthnasol isod

Yn y canllaw hwn mae 鈥榯ir鈥� yn golygu unrhyw:

• dir sy鈥檔 eiddo i鈥檆h elusen, neu鈥檔 cael ei ddal mewn ymddiried ar ran eich elusen
• adeiladau ar y tir
• hawliau dros dir fel hawddfreintiau neu gyfamodau cyfyngu

Mae adran 124 o Ddeddf Elusennau 2011 (fel y diwygiwyd) yn nodi rhai gofynion y mae鈥檔 rhaid i elusennau eu bodloni wrth forgeisio eu tir. Esbonnir y gofynion hyn yn y canllaw hwn.

Os na allwch fodloni鈥檙 gofynion hyn, neu os nad ydych wedi bodloni鈥檙 gofynion hyn, rhaid i chi cyn morgeisio tir eich elusen. Yn eich cais, bydd angen i chi esbonio pam nad ydych wedi, neu na allwch, fodloni鈥檙 gofynion cyfreithiol, a darparu tystiolaeth bod:

• angen y benthyciad neu鈥檙 grant ar eich elusen i gyflawni鈥檙 hyn y mae鈥檔 bwriadu ei wneud
• y telerau鈥檙 benthyciad neu鈥檙 grant yn rhesymol i鈥檆h elusen
• gan eich elusen y gallu i ad-dalu鈥檙 morgais o dan y telerau arfaethedig

Gofynion sy鈥檔 berthnasol i bob morgais ac arwystl

Rhaid i chi gael ac ystyried cyngor priodol, yn ysgrifenedig, ar forgais arfaethedig. Mae鈥檙 gofynion o ran yr hyn y mae鈥檔 rhaid i鈥檙 cyngor ei gynnwys yn amrywio yn dibynnu ar y rheswm dros y morgais. Esbonnir y rhain yn adrannau 2 a 3 o鈥檙 canllawiau hyn.

Fodd bynnag, rhaid i bob cyngor fod gan berson:

• y credwch yn rhesymol fod ganddynt y gallu a鈥檙 profiad angenrheidiol o faterion ariannol
• heb unrhyw fuddiant ariannol yn y trafodiad

Argymhellwn fod gan eich cynghorydd gymwysterau proffesiynol, megis cyfrifydd eich elusen neu gynghorydd ariannol.

Gall y cynghorydd fod yn ymddiriedolwr, yn swyddog neu鈥檔 weithiwr i鈥檆h elusen os oes ganddynt y gallu neu鈥檙 profiad cywir. Os ydyn nhw, yna:

• rhaid i chi reoli unrhyw wrthdaro buddiannau
• rhaid sicrhau, os yw ymddiriedolwr neu swyddog i gael ei dalu am roi cyngor, nad yw dogfen lywodraethol eich elusen yn atal talu ymddiriedolwyr ac yn dilyn y gofynion cyfreithiol ar gyfer talu ymddiriedolwyr. Darllenwch ein canllawiau am treuliau a thaliadau ymddiriedolwyr
• dylent wirio yswiriant eich elusen. Ni fydd pob yswiriant yn yswirio cyngor esgeulus a roddir gan gynghorydd sydd hefyd yn ymddiriedolwr, swyddog neu weithiwr eich elusen

Os byddwch yn ail-forgeisio unrhyw dir neu mae telerau morgais yn newid ac yn cynyddu atebolrwydd eich elusen yna rhaid i chi geisio cyngor priodol eto.

Gofynion am forgeisi neu daliadau i sicrhau ad-daliad o grant neu fenthyciad

Cyn i chi forgeisio eich tir i sicrhau ad-daliad grant neu fenthyciad rhaid i chi gael ac ystyried cyngor priodol, yn ysgrifenedig, sy鈥檔 datgan:

• os oes angen y benthyciad neu鈥檙 grant ar eich elusen i gyflawni鈥檙 hyn y mae鈥檔 bwriadu ei wneud
• os yw鈥檙 telerau鈥檙 benthyciad neu鈥檙 grant yn rhesymol i鈥檆h elusen
• os oes gan eich elusen y gallu i ad-dalu鈥檙 morgais o dan y telerau arfaethedig

Gofynion ar gyfer morgeisi neu daliadau i sicrhau rhwymedigaethau eraill

Efallai y bydd angen morgais arnoch i sicrhau math gwahanol o rwymedigaeth. Gallai hyn gynnwys gwarantu benthyciad i elusen arall, sy鈥檔 golygu y byddai鈥檆h elusen yn cytuno i ad-dalu鈥檙 benthyciad os na fyddai鈥檙 elusen arall yn gallu gwneud hynny.

Gallwch wneud hyn dim ond pan fydd y rhwymedigaeth yn gydnaws 芒 dibenion eich elusen.

Yn yr achosion hyn, rhaid i chi gael ac ystyried cyngor priodol, yn ysgrifenedig, ynghylch os yw鈥檔 rhesymol i chi sicrhau鈥檙 rhwymedigaeth ac os yw鈥檔 gydnaws 芒 dibenion eich elusen.

Eithriadau i鈥檙 gofynion

Nid yw鈥檙 gofynion hyn yn berthnasol os:

• mae eich elusen wedi鈥檌 sefydlu gan Ddeddf Seneddol ac mae鈥檙 morgais neu arwystl wedi鈥檌 awdurdodi gan y Ddeddf
• mae鈥檙 morgais neu arwystl wedi鈥檌 awdurdodi gan gynllun y Comisiwn neu鈥檙 llys neu ddarpariaeth statudol arall
• mae eich elusen yn elusen sydd wedi鈥檌 hesgusodi (er y gall eich prif reoleiddiwr osod gofynion eraill)
• rydych yn gweithredu yn eich r么l fel datodydd, darpar ddatodydd, derbynnydd neu weinyddwr

Ceisiwch gyngor proffesiynol bob amser os nad ydych yn si诺r pa ofynion i鈥檞 dilyn.

Darllenwch yr adran ar Eithriadau i ddilyn y gofynion cyfreithiol yn ein canllawiau ynghylch gwaredu tir.

Cadw cofnodion morgais

Ar gyfer pob math o forgeisi, dylech gadw:

• yr holl ddogfennau sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 trafodiad
• copi o鈥檙 farn gyfreithiol gan gynghorydd eich elusen i鈥檆h benthyciwr sy鈥檔 dweud y gall eich elusen ymrwymo i鈥檙 morgais
• dogfennau sy鈥檔 dangos unrhyw gyllid arall ar gyfer y prosiect
• unrhyw ddogfennaeth gan gyfrifydd eich elusen, cynghorydd ariannol neu berson priodol arall sy鈥檔 dangos eich bod wedi derbyn ac ystyried cyngor priodol

Bydd cadw鈥檙 cofnodion hyn yn eich helpu i ddangos eich bod wedi gweithredu鈥檔 briodol.

Datganiadau yn y dogfennau morgais

Rhaid i鈥檙 dogfennau morgais gynnwys datganiadau penodol sy鈥檔 cadarnhau:

• os yw鈥檙 tir yn cael ei ddal gan elusen, neu mewn ymddiried ar gyfer elusen
• os yw鈥檙 elusen yn elusen sydd wedi鈥檌 hesgusodi neu wedi鈥檌 heithrio rhag dilyn y gofynion fel yr eglurir yn adran 4 uchod; rhaid i鈥檙 datganiad hefyd nodi pam ei fod wedi鈥檌 eithrio
• os nad yw鈥檙 elusen yn elusen sydd wedi鈥檌 hesgusodi neu wedi鈥檌 heithrio rhag dilyn y gofynion, bod yr elusen yn ddarostyngedig i鈥檙 gofynion hyn

Os yw鈥檙 morgais yn ddarostyngedig i鈥檙 gofynion hyn, rhaid i chi hefyd ardystio bod naill ai:

• gennych y p诺er yn eich dogfen lywodraethol i ganiat谩u鈥檙 morgais a鈥檆h bod wedi cydymffurfio 芒鈥檙 gofynion perthnasol neu
• bod y Comisiwn neu鈥檙 Llys wedi cymeradwyo鈥檙 morgais trwy orchymyn

Dylech geisio cyngor cyfreithiol ar hyn. Bydd eich cyfreithiwr neu gynghorydd proffesiynol arall yn drafftio鈥檙 dogfennau ar gyfer y morgais.

Rhaid i鈥檙 datganiadau a鈥檙 dystysgrif gynnwys gwybodaeth arbennig sydd wedi鈥檌 hardystio gan ymddiriedolwyr yr elusen. Mae鈥檙 Gofrestrfa Tir Cyfarwyddyd Ymarfer yn rhoi rhagor o fanylion am hyn.