188ÌåÓý

Gall cyflogai neu rywun arall (er enghraifft ymgeisydd am swydd neu undeb llafur) fynd â chi i dribiwnlys cyflogaeth am amryw faterion, gan gynnwys:

• cyflog
• diswyddo
• gwahaniaethu

Mae’r tribiwnlys yn annibynnol ar y llywodraeth a bydd yn gwrando arnoch chi (yr ‘atebydd�) a’r parti arall (yr ‘hawlydd�) cyn gwneud penderfyniad.

Os byddwch yn colli’r achos, efallai y bydd rhaid i chi dalu iawndal neu ailbenodi’r hawlydd i’w swydd.

Datrys yr anghydfod heb wrandawiad

Bydd y Gwasanaeth Cynghori, Cymodi a Chyflafareddu (Acas) yn cysylltu â chi os bydd rhywun eisiau gwneud hawliad yn eich erbyn. Byddant yn cynnig gweithio gyda chi a’r hawlydd i geisio datrys y broblem heb fynd i dribiwnlys - gelwir hyn yn ‘cymodi�.

Ffoniwch Acas i gael cymorth a chyngor.

Ymateb i hawliad

Bydd y tribiwnlys yn anfon llythyr atoch (a elwir yn ‘pecyn ymateb�) os bydd hawliad wedi’i wneud yn eich erbyn ac nid yw cymodi wedi gweithio.

Cyn i chi ymateb, darllenwch y cyfarwyddyd ar ymateb i hawliad.

Wedyn gallwch ymateb un ai:

• trwy lenwi a dychwelyd y pecyn ymateb a gewch
• trwy lawrlwytho a llenwi’r ffurflen ymateb a’i hanfon i’r swyddfa tribiwnlys sy’n delio â’r achos

Efallai byddwch yn gallu cael rhagor o amser i ymateb - holwch y tribiwnlys. Os byddwch yn hwyr yn ymateb neu ddim yn ymateb o gwbl, gall y tribiwnlys wneud penderfyniad yn eich erbyn heb gynnal gwrandawiad.

Cynnig iawndal i’r hawlydd

Gallwch geisio setlo’r achos unrhyw adeg trwy gynnig talu iawndal i’r hawlydd (a elwir yn ‘�).

Cael cymorth neu gyngor cyfreithiol

Efallai byddwch eisiau cael cyngor cyfreithiol os bydd hawliad yn cael ei wneud yn eich erbyn.

Ffoniwch llinell ymholiadau’r tribiwnlys cyflogaeth i gael arweiniad cyffredinol ar sut mae’r broses yn gweithio neu os ydych yn gael problemau technegol gyda’r gwasanaeth ar-lein. Ni allant roi cyngor cyfreithiol i chi.

Cymorth i ymateb ar-lein

Cysylltwch â We Are Group os ydych eisiau ymateb ar-lein ond nad oes gennych fynediad i’r rhyngrwyd, neu nid ydych yn teimlo’n hyderus yn defnyddio’r we.
Ìý

Os ydych yn byw yng Ngogledd Iwerddon

Bydd yn delio â’ch achos.

Byddwch yn cael o leiaf 14 diwrnod o rybudd cyn y gwrandawiad - byddwch yn cael llythyr yn cadarnhau hyn. Rhaid i chi baratoi dogfennau a gwneud trefniadau i dystion fynychu ymlaen llaw.

‘Gwrandawiad Rhagarweiniol�

Efallai gofynnir i chi fynychu gwrandawiad cychwynnol (a elwir yn wrandawiad rhagarweiniol) gyda’r barnwr i benderfynu ar bethau fel:

• dyddiad ac amser y gwrandawiad
• pa mor hir dylai’r gwrandawiad bara

Bydd y tribiwnlys yn rhoi gwybod i chi os bydd rhaid i chi roi tystiolaeth neu ddarparu unrhyw wybodaeth ychwanegol.

Trefnu dogfennau

Gallwch ofyn i’r hawlydd am ddogfennau a fydd yn eich helpu gyda’r achos, a gallant ofyn am ddogfennau gennych chi hefyd.

Mae enghreifftiau o ddogfennau yn cynnwys:

• contract cyflogaeth
• slipiau cyflog
• manylion cynllun pensiwn
• nodiadau cyfarfodydd perthnasol

Fel arfer bydd y tribiwnlys yn gwneud gorchymyn yn pennu amserlen ar gyfer pryd y dylech gyfnewid dogfennau.

Byddwch yn cael llythyr yn dweud wrthych sawl copi o bob dogfen y dylech ddod gyda chi i’r gwrandawiad.

Trefnu tystion

Gallwch ddod â thystion i’r gwrandawiad os ydynt yn gallu rhoi tystiolaeth sy’n berthnasol yn uniongyrchol i’r achos.

Os byddwch yn gofyn i dyst fod yn bresennol ac nid ydynt eisiau bod yn dyst, gallwch ofyn i’r tribiwnlys orchymyn iddynt fod yn bresennol. Mae’n rhaid i chi wneud cais ysgrifenedig i’r swyddfa tribiwnlys sy’n delio â’r achos, gan roi:

• enw a chyfeiriad y tyst
• manylion o ran beth all y tyst ddweud a sut bydd yn helpu’r achos
• y rheswm pam bod y tyst wedi gwrthod mynychu (os ydynt wedi rhoi rheswm)

Fel arfer cynhelir achosion yn y swyddfa tribiwnlys cyflogaeth sydd agosaf at lle roeddech yn gweithio.

Mae’n rhaid i chi ddod â’r dogfennau rydych yn eu defnyddio i gefnogi’r achos gyda chi.

Ni allwch hawlio costau teithio am ddod i’r gwrandawiad.

Beth fydd yn digwydd yn y gwrandawiad

Byddwch yn cyflwyno’r achos i’r tribiwnlys - gall rhywun arall wneud hyn ar eich rhan, megis cyfreithiwr, ffrind neu aelod o’ch teulu. Bydd yr hawlydd yn cyflwyno eu hachos yn eich erbyn.

Efallai bydd y bobl ganlynol yn gofyn cwestiynau i chi:

• y barnwr
• yr hawlydd
• y 2 aelod arall o’r panel tribiwnlys (dim ond mewn tribiwnlysoedd penodol)

Cael penderfyniad

Bydd y penderfyniad yn cael ei anfon atoch yn y post ychydig ddyddiau neu wythnosau ar ôl y gwrandawiad. Bydd y penderfyniad yn cael ei gyhoeddi ar 188ÌåÓý. Mewn rhai achosion efallai byddwch yn cael y penderfyniad yn y gwrandawiad.

Os byddwch yn ennill yr achos

Gyda’r mwyafrif o achosion, ni fyddwch yn cael iawndal os byddwch yn ennill. Fodd bynnag, os bu i’r hawlydd ymddwyn yn afresymol neu os nad oedd unrhyw obaith y byddant yn llwyddiannus, gallwch ofyn i’r tribiwnlys ddyfarnu iawndal costau i chi.

Os byddwch yn colli, gall y tribiwnlys eich gorchymyn i wneud pethau penodol, yn ddibynnol ar y math o achos. Mae’r enghreifftiau yn cynnwys:

• ailbenodi’r hawlydd i’w swydd
• talu iawndal os nad yw’n bosib ailbenodi’r hawlydd i’w swydd
• talu treuliau tyst(ion)
• talu iawndal neu enillion a gollir

Talu iawndal

Talu iawndal yw’r canlyniad mwyaf cyffredin mewn achos tribiwnlys. Gall fod terfynau ar faint o arian gall tribiwnlys ei ddyfarnu. Nid oes terfyn mewn achosion gwahaniaethu.

Fel arfer, bydd y tribiwnlys yn cyfrifo’r swm yn seiliedig ar y golled ariannol mae’r unigolyn wedi’i brofi o ganlyniad i’ch gweithredoedd.

Cyfrifir llog o’r dyddiad cafwyd y dyfarniad, ond ni fydd rhaid i chi dalu llog os byddwch yn talu’r iawndal yn ei gyfanrwydd o fewn 14 diwrnod.

Ad-dalu budd-daliadau gwladol

Efallai bydd rhaid i chi ad-dalu unrhyw Lwfans Ceisio Gwaith, Cymhorthdal Incwm neu Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA) mae’r hawlydd wedi hawlio wrth ddod a’u hachos i’r tribiwnlys.

Mae hyn er mwyn osgoi eu bod yn cael eu talu ddwywaith.

Bydd y tribiwnlys a’r Uned Adennill Iawndal yn dweud wrthych beth fydd rhaid i chi ei wneud a faint i’w dalu.

Gallwch ofyn i’r tribiwnlys ailystyried y penderfyniad os ydych yn colli’r achos.

Mae’n rhaid i chi ysgrifennu i swyddfa’r tribiwnlys o fewn 14 diwrnod i chi gael y penderfyniad, gan ddweud pam eich bod eisiau i’r penderfyniad gael ei ailystyried.

Mae rhaid i chi roi rhesymau da, er enghraifft:

• mae’r tribiwnlys wedi gwneud camgymeriad yn y ffordd y daeth i’w benderfyniad
• ni chawsoch eich hysbysu am y gwrandawiad
• mae tystiolaeth newydd wedi dod i’r amlwg ers y gwrandawiad

Anfonwch eich llythyr i swyddfa’r tribiwnlys a wnaeth ddelio â’r achos.

Apelio i’r Tribiwnlys Apeliadau Cyflogaeth

Gallwch hefyd apelio i’r Tribiwnlys Apeliadau Cyflogaeth os ydych yn credu bod y tribiwnlys cyflogaeth wedi gwneud camgymeriad cyfreithiol.

Mae’r Tribiwnlys Cyflogaeth yn dilyn rheolau a phrosesau penodol a rhaid i chi eu dilyn hefyd.

Gallwch hefyd ddarllen eraill.

Gallwch ddarllen mwy am a .
Ìý
Gallwch hefyd ddarllen yr arweiniad am .