Tir ac eiddo elusennau
Sut i ddilyn y gyfraith elusennau pan fyddwch yn prynu, gwerthu, prydlesu, morgeisio neu drosglwyddo tir ac eiddo elusennau.
Yn berthnasol i Gymru a Loegr
Sut i werthu neu brydlesu eiddo elusennau
Fel arfer mae鈥檔 fater syml i werthu neu brydlesu tir ac eiddo elusennau - nid oes rhaid i鈥檙 rhan fwyaf o elusennau gael cymeradwyaeth y Comisiwn Elusennau. Mae鈥檔 rhaid i chi geisio cael y fargen orau i鈥檆h elusen a dilyn unrhyw reolau yn y gyfraith ac yn eich dogfen lywodraethol.
Cyn dechrau arni, mae鈥檔 rhaid i chi a鈥檙 ymddiriedolwyr eraill wneud yn si诺r bod:
- caniat芒d gennych chi i werthu neu brydlesu鈥檙 eiddo - naill ai yn nogfen lywodraethol eich elusen neu o dan y gyfraith
- nid oes unrhyw beth yn eich dogfen lywodraethol sy鈥檔 eich atal chi rhag gwerthu neu brydlesu鈥檙 eiddo
- mae eich elusen yn berchen ar y teitl i鈥檙 eiddo
- mae gwerthu neu brydlesu er lles gorau鈥檙 elusen
- os yw鈥檙 eiddo wedi鈥檌 ddynodi ar gyfer pwrpas arbennig, megis maes chwarae, nid yw gwerthu neu brydlesu yn groes i hynny
Gwerthu a phrydlesu tir elusennau - gofynion cyfreithiol
Yn 么l y gyfraith mae鈥檔 rhaid i chi:
- geisio cael y fargen orau i鈥檆h elusen
- ceisio cyngor ysgrifenedig, gan gynnwys prisiad, gan arolygwr cymwysedig cyn i chi gytuno i werthu neu brydlesu (ond nid oes angen un arnoch ar gyfer prydles fer)
- hysbysebu gwerthu neu brydlesu鈥檙 tir oni bai bod y syrf毛wr yn dweud fel arall
Er mwyn cwblhau gwerthu neu brydlesu鈥檙 tir heb i鈥檙 comisiwn gymryd rhan, mae鈥檔 rhaid i chi gydymffurfio 芒鈥檙 gofynion cyn llunio cytundeb. Os nad ydych yn gwneud hynny, bydd rhaid i chi wneud cais i鈥檙 comisiwn yn ystod y broses a fydd yn creu oedi wrth gwblhau gwerthu neu brydlesu鈥檙 tir.
Bydd rhaid i chi ddarparu datganiadau a thystysgrifau hefyd er mwyn sicrhau鈥檙 prynwr:
- sut mae鈥檙 tir yn cael ei ddal a chan ba fath o elusen
- bod y tir yn cael ei waredu鈥檔 gyfreithiol.
Nid oes rhaid i rai trafodion gydymffurfio 芒鈥檙 gofynion hyn, er enghraifft, pan fyddwch chi鈥檔 gwerthu neu鈥檔 prydlesu鈥檙 eiddo i elusen arall gyda nodau tebyg.
Pryd i gael cymeradwyaeth y comisiwn i werthu neu brydlesu
Bydd rhaid i chi gael cymeradwyaeth y comisiwn dim ond:
- os ydych am werthu neu brydlesu unrhyw dir y mae eich dogfen lywodraethol yn dweud y mae鈥檔 rhaid ei ddefnyddio at ddiben arbennig (oni bai eich bod yn cael eiddo sydd yr un mor addas yn ei le, ac nid yw hyn yn groes i ddibenion yr elusen)
- os nad ydych am ddilyn cyngor y syrf毛wr, er enghraifft, y pris y mae鈥檔 awgrymu neu鈥檙 dull gwerthu neu brydlesu
- os ydych wedi鈥檆h atal yn benodol rhag gwerthu neu brydlesu gan ddogfen lywodraethol eich elusen
- os ydych yn bwriadu gwerthu am lai na gwerth y farchnad
- os ydych am werthu neu brydlesu i rywun sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 elusen, e.e. ymddiriedolwr neu ei berthynas
Os ydych am werthu neu brydlesu eiddo i rywun sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檆h elusen, gwnewch gais drwy ddefnyddio .
Darllenwch ganllawiau ar:
- gwerthu neu brydlesu am lai na鈥檙 pris gorau
- cael y comisiwn i gymeradwyo gwerthu neu brydlesu eiddo yr elusen
Sut i brynu neu rentu tir ac eiddo elusennau
Gall y rhan fwyaf o elusennau brynu neu rentu eiddo heb gymeradwyaeth y comisiwn - ond mae鈥檔 rhaid i chi sicrhau ei fod er lles gorau eich elusen. Gallwch brynu tir neu eiddo i鈥檆h elusen ei ddefnyddio neu i gynhyrchu incwm y gall ei ddefnyddio i fodloni ei ddibenion.
Rydych chi a鈥檙 ymddiriedolwyr eraill yn gyfrifol am ddiogelu arian ac asedau eich elusen. Mae hyn yn golygu y dylech chi sicrhau:
- bod yr eiddo yn addas ar gyfer eich anghenion
- mae鈥檙 pris yn deg, neu hyd yn oed yn rhatach, o鈥檌 gymharu ag eiddo tebyg ar y farchnad
- rydych chi鈥檔 deall unrhyw rwymedigaethau cyfreithiol sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 tir, megis cyfyngiadau cynllunio
- mae unrhyw delerau benthyciad neu forgais yn rhesymol ac yn gystadleuol
Pryd i gael cymeradwyaeth y comisiwn i brynu neu rentu
Mae angen cymeradwyaeth y comisiwn arnoch os ydych chi am:
- brynu neu rentu tir o un o鈥檙 ymddiriedolwyr neu rywun sydd 芒 chysylltiad agos 芒鈥檙 elusen, fel perthynas ymddiriedolwr
- prynu tir pan fydd eich dogfen lywodraethol yn gwahardd hynny鈥檔 benodol
- defnyddio gwaddol parhaol (arian y gallwch wario ei incwm yn unig) i brynu tir ac eiddo prydlesol
Mae canllaw manwl y comisiwn ar gaffael tir yn esbonio pryd y mae angen ei gymeradwyaeth arnoch i brynu neu rentu eiddo elusen.
Morgeisiau a benthyciadau wedi鈥檜 gwarantu yn erbyn eiddo eich elusen.
Gallwch gael morgais neu fenthyciad wedi鈥檌 warantu yn erbyn tir eich elusen heb gymeradwyaeth y comisiwn ar yr amod eich bod yn cael cyngor cyfreithiol ysgrifenedig ac yn sicrhau bod y benthyciad:
- yn angenrheidiol ac yn cael ei ddefnyddio ar gyfer gweithgaredd sy鈥檔 cydweddu 芒 dibenion eich elusen
- yn cynnig telerau ac ad-daliadau rhesymol a fforddiadwy
Tir elusennau: pwy ddylai ddal y teitl
Mae鈥檔 rhaid i dir elusennau gael ei gofrestru yn enw rhywun gyda鈥檙 Gofrestrfa Tir EM.
Os yw鈥檆h elusen yn gwmni neu鈥檔 sefydliad corfforedig elusennol (SCE), gallwch gofrestru鈥檙 teitl i鈥檙 tir yn enw eich elusen.
Os nad yw鈥檆h elusen yn gwmni neu鈥檔 SCE, gallwch chi benodi unigolion i ddal y tir ar ran eich elusen (fel arfer rhai neu bob un o鈥檙 ymddiriedolwyr). Gall hyn arwain at waith a chost ychwanegol pan fydd yr ymddiriedolwyr yn newid, oherwydd mae鈥檔 rhaid i chi ailgofrestru鈥檙 tir yn enwau鈥檙 ymddiriedolwyr newydd.
Er mwyn osgoi hyn, gallech chi drosglwyddo tir eich elusen i鈥檙 Ceidwad Swyddogol - gwasanaeth rhad ac am ddim yw hwn y mae鈥檙 comisiwn yn ei ddarparu sy鈥檔 dal eich tir yn gyson yn yr un enw waeth pwy yw鈥檙 ymddiriedolwyr.
I wybod rhagor a gwneud cais drwy ddefnyddio .