188体育

Paratowyd y canllaw hwn ar gyfer perchnogion mamaliaid anwes dof yr amheuir neu y cadarnheir eu bod wedi鈥檜 heintio 芒 thwbercwlosis (TB) o ganlyniad i Mycobacterium bovis (M. bovis 鈥� y bacteriwm sy鈥檔 achosi TB buchol). Mae mamaliaid anwes dof yn cynnwys c诺n, cathod, cwningod a ffuredau.

Os ydych yn cadw da byw fel anifeiliaid anwes, dylech ddilyn yr adran yn y canllaw hwn ar TB mewn da byw a gedwir fel anifeiliaid anwes. Mae hyn yn cynnwys buchod, geifr, moch, defaid, camelidau (megis alpacas a lamas).

Sut y gall anifeiliaid anwes gael eu heintio 芒 TB

Gall anifeiliaid anwes gael eu heintio fel a ganlyn:

• amlyncu (drwy鈥檙 geg), er enghraifft, drwy yfed llaeth heb ei basteureiddio o fuwch, gafr neu ddafad sydd wedi鈥檌 heintio neu fwyta cynhyrchion llaeth megis caws neu gig heb ei goginio鈥檔 ddigonol neu gig amrwd neu offal (ymysgaroedd) o garcasau anifeiliaid oedd wedi鈥檜 heintio.
• erosolau (drwy fewnanadlu) o fod mewn cysylltiad agos ag anifeiliaid fferm, bywyd gwyllt neu anifeiliaid anwes eraill wedi鈥檜 heintio
• brathiadau, naill ai ar 么l cael eu brathu gan anifail wedi鈥檌 heintio neu os bydd clwyf yn cael ei heintio gan facteria yn yr amgylchedd.

Arwyddion a diagnosis

Mae arwyddion cyffredin TB yn cynnwys:

• pesychu
• gwichian
• colli pwysau
• lympiau, crawniadau neu frathiadau o amgylch y pen neu鈥檙 gwddf, nad ydynt yn gwella (mewn cathod gan amlaf)
• nodau lymff chwyddedig (chwarennau)

Nid yw arwyddion o TB mewn anifeiliaid anwes yn unigryw a gallant fod yn debyg i glefydau eraill.

Os bydd eich milfeddyg yn amau bod eich anifail wedi鈥檌 heintio 芒 TB, efallai y bydd yn argymell nifer o brofion, gan gynnwys prawf adwaith cadwynol polymerasau (PCR). Fel arfer, bydd angen i chi neu鈥檆h darparwr yswiriant dalu am y profion hyn oni bai bod amgylchiadau penodol iawn yn codi pan fydd yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA) yn talu am y costau o bosibl.

Prawf PCR ar samplau o feinwe

Gall prawf PCR ar samplau o feinwe o鈥檆h anifail anwes nodi鈥檙 bacteriwm TB buchol. Bydd angen i鈥檙 milfeddyg gasglu sampl o feinwe, naill ai:

• sampl drwy fiopsi o anifail anwes byw (ni fydd hyn yn cael ei wneud yn achos rhywogaethau o dda byw)
• meinwe a gesglir drwy archwiliadau post mortem ar anifail anwes trig (bydd hyn yn cynnwys rhywogaethau o dda byw)

Sut i drin anifail anwes 芒 TB

Gall eich milfeddyg eich helpu i ddewis a ddylai eich anifail anwes gael ei drin neu ei ewthaneiddio os bydd TB arno.

Cyffuriau a thrwyddedu

Nid oes unrhyw gyffuriau wedi鈥檜 trwyddedu yn y DU ar gyfer trin anifeiliaid anwes sydd wedi鈥檜 heintio 芒 TB. Os byddwch yn dewis trin eich anifail anwes, efallai y bydd yn rhaid i鈥檆h milfeddyg ddefnyddio cyffuriau heb eu trwyddedu. Nid ydynt wedi mynd drwy brosesau diogelwch penodol ar gyfer anifeiliaid na phrofion ar gyfer TB buchol yn y DU ac efallai na fyddant yn gweithio. Gallant hefyd beryglu lles eich anifail anwes. Bydd angen i chi neu鈥檆h darparwr yswiriant dalu am unrhyw driniaeth a roddir.

Ymwrthedd gwrthficrobaidd a鈥檙 risg barhaus i eraill

Mae triniaethau i wella TB yn gofyn am ddefnyddio sawl cyffur am o leiaf chwe mis. Gall fod yn anodd iawn rhoi鈥檙 rhain i鈥檆h anifail anwes yn gyson, a all olygu nad yw鈥檔 cael y dos na鈥檙 driniaeth lawn. Gall hyn arwain at fathau o facteria ag ymwrthedd gwrthfiotig yn datblygu, sy鈥檔 risg i iechyd pobl ac anifeiliaid. Gall dos rhy isel hefyd olygu bod eich anifail anwes yn dal wedi鈥檌 heintio ac yn dal i fod yn risg i eraill, yn aml heb ddangos unrhyw arwyddion o glefyd.

Prognosis

Mae anifeiliaid anwes yn aml yn annhebygol o wella鈥檔 llawn o TB. Nid oes unrhyw sicrwydd o wellhad parhaol.

Risgiau i iechyd pobl

Gall TB ledaenu o anifeiliaid i bobl ond mae鈥檙 risg i chi neu鈥檆h teulu yn isel iawn.

Os caiff eich anifail anwes ddiagnosis o TB a achosir gan M. bovis, bydd eich milfeddyg yn hysbysu APHA. Bydd yn rhoi gwybod i鈥檆h t卯m diogelu iechyd lleol o鈥檙 Asiantaeth Diogelwch Iechyd yn Lloegr (neu鈥檙 cyrff cyfatebol yng Nghymru a鈥檙 Alban). Gall y t卯m diogelu iechyd gynnig prawf sgrinio TB i berchnogion neu eraill sydd wedi bod mewn cysylltiad agos 芒鈥檙 anifail anwes heintiedig.

Rhagor o wybodaeth am sgrinio TB i bobl.

Risgiau i iechyd anifeiliaid eraill

Bydd eich swyddog APHA lleol yn ystyried y risgiau i anifeiliaid eraill sydd wedi bod mewn cysylltiad 芒鈥檆h anifail anwes.

Os oes angen, bydd APHA yn datblygu cynllun i helpu i ddiogelu da byw ac anifeiliaid anwes eraill yn eich cartref neu yn y cyffiniau. Os oes gennych dda byw, efallai y bydd angen profion TB arnynt fel rhan o鈥檙 cynllun hwn. Bydd APHA yn rhoi gwybod i chi鈥檔 ysgrifenedig os bydd hyn yn berthnasol i chi.

Da byw a gedwir fel anifeiliaid anwes

Os ydych yn cadw da byw fel anifail anwes, bydd wedi鈥檌 ddosbarthu鈥檔 anifail da byw. Bydd y dull o reoli鈥檙 clefyd yn amrywio, yn dibynnu ar y rhywogaeth.

Mae Gorchmynion TB penodol sy鈥檔 ymdrin ag anifeiliaid da byw, megis buchod, geifr a chamelidau (fel alpacas a lamas). Yn Lloegr a鈥檙 Alban, mae鈥檙 Gorchmynion TG yn cynnwys moch a defaid hefyd. Caiff da byw a gedwir fel anifeiliaid anwes yr amheuir neu y cadarnheir eu bod wedi鈥檜 heintio 芒 TB eu rheoli drwy鈥檙 polis茂au rheoli clefyd perthnasol.

Bydd angen i anifail byw o鈥檙 fath yr amheuir ei fod wedi鈥檌 heintio 芒 TB gael ei brofi drwy brawf diagnostig priodol. Bydd APHA yn gwneud y canlynol:

• asesu (ar sail unigol) a oes angen prawf
• ysgrifennu i ddweud wrthych os bydd angen prawf
• rhoi gwybod gyda phwy y dylech gysylltu er mwyn trefnu鈥檙 prawf
• talu am gostau鈥檙 prawf

Mae鈥檔 rhaid i anifeiliaid y mae canlyniad eu prawf yn bositif gael eu lladd a chaiff eu perchnogion eu digolledu. Yn ystod yr archwiliad post mortem, caiff meinwe ei chasglu at ddibenion profion labordy.

Ni allwch drin buchod, geifr, moch, defaid, camelidau na cheirw am TB oni bai eich bod wedi cael caniat芒d ysgrifenedig gan APHA.

Bydd angen cynnal prawf ar unrhyw anifail da byw arall sydd wedi bod mewn cysylltiad ag anifail y cadarnhawyd ei fod wedi鈥檌 heintio 芒 TB. Caiff anifeiliaid y mae canlyniadau eu prawf yn bositif eu lladd.

Efallai y bydd APHA yn rhoi hysbysiad cyfyngiadau statudol (TN02) yn gofyn i chi wneud y canlynol:

• peidio 芒 symud anifeiliaid eraill a allai gael eu heintio 芒 TB, i鈥檆h safle neu oddi ar eich safle
• cadw eich anifeiliaid o dan reolaeth er mwyn atal cysylltiad ag anifeiliaid ar safleoedd cyfagos

Cael cymorth

Iechyd anifeiliaid anwes

Gallwch gael cyngor a chymorth gan eich milfeddyg. Gallwch gysylltu ag APHA i godi unrhyw ymholiadau eraill yngl欧n ag iechyd eich anifail anwes sy鈥檔 gysylltiedig 芒 TB.

Iechyd pobl

Dylech gysylltu 芒鈥檆h meddyg teulu os bydd gennych unrhyw bryderon yngl欧n 芒鈥檆h iechyd neu iechyd eich teulu.

Iechyd y cyhoedd

Darllenwch gyngor Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU ar Dwbercwlosis (TB): diagnosis, sgrinio, rheoli a data

Darllenwch

Darllenwch