188体育

Y Weledigaeth

Mae d诺r yn hanfodol i gymdeithas. Ein huchelgais yw creu sector d诺r diogel sy鈥檔 gallu gwrthsefyll y newid yn yr hinsawdd ac sy鈥檔 dal i ddarparu d诺r yfed o ansawdd sydd gyda鈥檙 gorau yn y byd. Bydd hefyd yn gwireddu blaenoriaethau ein llywodraeth o ran iechyd y cyhoedd, mwynhau dyfroedd, yr amgylchedd naturiol, twf economaidd a diogelu cyflenwadau bwyd.

Mae鈥檙 pwysau ar y system ar gynnydd o achos hinsawdd sy鈥檔 newid, y twf yn y boblogaeth, yr argyfwng natur a鈥檙 angen i sicrhau twf economaidd. Mae鈥檙 sector d诺r yn wynebu problemau niferus a bydd eu datrys yn gofyn am ei drawsnewid ac am gryn cyfaddawdu, fel cadw d诺r yn fforddiadwy tra鈥檔 sicrhau鈥檙 buddsoddiad sydd ei angen i wella canlyniadau i gwsmeriaid ac i ddarparu afonydd, llynnoedd a moroedd gl芒n.

Mae鈥檙 fframwaith ar gyfer rheoleiddio d诺r wedi datblygu bob yn damaid ers preifateiddio, a鈥檙 canlyniad yw system ddarniog. Mae pryderon am y llygredd yn ein dyfrffyrdd, y pwysau ar y cyflenwad d诺r, biliau drutach, diogelu cwsmeriaid bregus, cadernid ariannol a seilwaith y sector a鈥檙 gallu i ddenu buddsoddiad i gyd yn symptomau o鈥檙 angen am newid. Er mwyn sicrhau system sy鈥檔 addas i鈥檙 dyfodol, rhaid wrth gynllun hirdymor clir ar gyfer gwireddu hynny, gweledigaeth glir o鈥檙 hyn yr ydym am i鈥檙 sector d诺r ei gyflawni a system effeithiol sy鈥檔 cadw鈥檙 ddysgl yn wastad rhwng canlyniadau gwahanol. Rydym am fynd ati mewn ffordd uchelgeisiol a hirdymor i ddiwygio鈥檙 sector d诺r, mewn partneriaeth newydd rhwng y llywodraeth, cwmn茂au d诺r, pob cwsmer a phawb sy鈥檔 mwynhau ein dyfroedd ac yn gweithio i amddiffyn ein hamgylchedd.

Wrth ddiwygio鈥檙 sector, rhaid ystyried y fframwaith rheoleiddio, y rheoleiddwyr a鈥檙 cymhellion sy鈥檔 llywio model y diwydiant d诺r a chynlluniau d诺r strategol. Dylai鈥檙 diwygiad greu鈥檙 amodau sydd eu hangen o fewn y model preifat wedi鈥檌 reoleiddio i ddenu鈥檙 buddsoddiad sydd ei angen i wella perfformiad amgylcheddol, i fod yn fwy atebol, ailadeiladu ffydd a hyder y cyhoedd a sicrhau sector a fframwaith d诺r gwydn, arloesol a fydd yn gweithio am ddegawdau i ddod. Dylai鈥檙 sector ddatblygu鈥檔 sector sy鈥檔 tyfu ac sy鈥檔 cynnig cyfleoedd, a fydd yn adfer iechyd ein hafonydd, llynnoedd a moroedd, yn darparu cyflenwad d诺r cydnerth ac effeithlon yn wyneb hinsawdd sy鈥檔 newid, ac yn sicrhau yn y pen draw bod y sector d诺r yn gweithio er lles cwsmeriaid a鈥檙 amgylchedd.

Mae ein dyfrffyrdd yn croesi ffiniau ac mae d诺r yn bwnc cymhleth a hynod sensitif yn y setliad datganoli yng Nghymru, a bydd angen ei ystyried wrth ddatblygu trefniadau yn y dyfodol. Mae Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i weithio鈥檔 agos gyda鈥檌 gilydd i fynd i鈥檙 afael 芒 phroblemau a rennir. Bydd angen consensws ar gyfer gweithredu, ac mae hyn yn cynnwys atebion unigryw yng Nghymru ac yn Lloegr lle bo鈥檜 hangen.

Mae Ysgrifennydd Gwladol yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig yn y DU, a Dirprwy Brif Weinidog Cymru ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig wedi gofyn i鈥檙 adran weithio gyda chadeirydd comisiwn annibynnol newydd, Sir Jon Cunliffe i lunio cyfres o argymhellion i ddiwygio system reoleiddio鈥檙 sector d诺r ac 鈥榓ilgychwyn鈥� y sector d诺r yng Nghymru a Lloegr. Mae holl adrannau perthnasol Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru wedi cymeradwyo鈥檙 Cylch Gorchwyl hwn.

Amcanion y comisiwn

Dylai鈥檙 comisiwn wneud argymhellion i Lywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru i sicrhau bod fframwaith rheoleiddio鈥檙 sector d诺r yn rhoi i ni鈥檙 canlyniadau canlynol:

1. Sicrhau bod gan y diwydiant d诺r amcanion clir o ran ei ganlyniadau yn y dyfodol, a gweledigaeth hirdymor i gefnogi鈥檙 ffordd sy鈥檔 sicrhau鈥檙 canlyniadau gorau eu gwerth o ran yr amgylchedd, iechyd cyhoeddus, cwsmeriaid a鈥檙 economi.
2. Sicrhau bod d诺r yn cael ei reoli trwy gynlluniau gofodol strategol ar draws sectorau gwahanol o鈥檙 economi, gan fynd i鈥檙 afael 芒 llygredd a rheoli鈥檙 pwysau ar yr amgylchedd a鈥檙 cyflenwad d诺r ar raddfa dalgylch, rhanbarth a gwlad. Dylai hyn gydnabod yr heriau trawsffiniol y gall d诺r eu cyflwyno.
3. Sicrhau bod fframwaith rheoleiddio鈥檙 diwydiant d诺r yn rhoi sefydlogrwydd hirdymor ac yn galluogi cwmn茂au d诺r i ddenu buddsoddiad, cynnal trefniadau ariannol cadarn a chyfrannu at dwf yr economi.
4. Symleiddio a chrisialu鈥檙 gofynion ar gwmn茂au d诺r i sicrhau canlyniadau gwell i鈥檙 amgylchedd, cwsmeriaid, yr economi ac yn ariannol.
5. Sicrhau bod rheoleiddwyr y sector d诺r yn effeithiol, eu bod yn glir eu pwrpas a bod ganddynt y grym i ddwyn cwmn茂au d诺r i gyfrif trwy fod yn 鈥榞adarn ond teg鈥� gan roi鈥檙 rhyddid haeddiannol i gwmn茂au sy鈥檔 perfformio鈥檔 dda. Dylai ystyried pa mor dryloyw, rhagweladwy ac atebol yw鈥檙 penderfyniadau a鈥檙 perfformiad rheoleiddio. Dylai egluro hefyd perthynas rheoleiddwyr 芒 Senedd y DU a chyda Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru, ac ystyried sut mae鈥檙 rheoleiddwyr yn rhyngweithio, gan gynnwys ar draws ffiniau.
6. Gwella gallu鈥檙 diwydiant i gyflawni聽 gan gynnwys ei gadwyn gyflenwi, ac ystyried sut i yrru arloesedd.
7. Diogelu buddiannau defnyddwyr, gan gynnwys cwsmeriaid bregus a di-breswyl, a sicrhau fforddiadwyedd. Dylai trefniadau llywodraethu a gwneud penderfyniadau cwmn茂au fod yn onest, tryloyw a theg er mwyn sicrhau canlyniadau a gwerth, hynny er lles yr amgylchedd a chwsmeriaid, Dylent ystyried buddiannau cwsmeriaid, y cyhoedd a鈥檙 rheini sy鈥檔 ymwneud ag ac yn mwynhau amgylchedd y d诺r a helpu i ailadeiladu ymddiriedaeth y cyhoedd yn y sector d诺r.
8. Sicrhau bod cwmn茂au d诺r mewn sefyllfa gadarn o safbwynt ariannol a gweithredol, a鈥檜 bod yn gallu darparu seilwaith cydnerth a diogel o fewn terfynau amser y cytunwyd arnynt a鈥檌 gynnal yn y tymor hir. Dylai hyn gynnwys rhagweld a buddsoddi i ddarparu newidiadau yn y dyfodol fel datblygiadau arfaethedig a gwrthsefyll y newid yn yr hinsawdd.

Cwmpas a chynnal y comisiwn

Cwmpas y comisiwn yw鈥檙 diwydiant d诺r yng Nghymru a Lloegr a鈥檙 fframwaith cynllunio strategol o dan y Gyfarwyddeb Fframwaith D诺r a Chynlluniau Rheoli Basn Afonydd i sicrhau bod cynlluniau strategol ar draws sectorau鈥檔 effeithiol. Cwmpesir hefyd tai, cynllunio, amaethyddiaeth a draenio sy鈥檔 gysylltiedig 芒 chynlluniau strategol ar gyfer y system dd诺r.

O ran Cymru, bydd y Comisiwn yn gweithio, ac yn gwneud argymhellion, o fewn cyd-destun y fframwaith a ddarperir gan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau鈥檙 Dyfodol 2015 a rheoli adnoddau naturiol yn gynaliadwy fel y鈥檌 nodir yn Neddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016.聽 Rhaid i鈥檙 gwaith fod yn gyson hefyd 芒 llwybr datgarboneiddio Cymru a ddiffinnir yng Nghyllidebau Carbon Cymru a thargedau cysylltiedig, yn ogystal 芒 hynt Bil drafft Amgylchedd a Llywodraethu Cymru.

Rhaid i鈥檙 gwaith fod yn gyson hefyd 芒 fframwaith Cyllidebau Carbon y DU, fel y鈥檌 nodir yn Neddf Newid Hinsawdd 2008, a鈥檌 alinio ag amcanion sero net, gan gynnwys lleihau allyriadau nwyon t欧 gwydr sy鈥檔 gysylltiedig 芒 phrosesau trin d诺r gwastraff.

Dylai鈥檙 Comisiwn ystyried sut mae system rheoleiddio鈥檙 sector d诺r yn rhoi鈥檙 sicrwydd ynghylch darparu鈥檙 seilwaith d诺r sydd ei angen i gynnal cynlluniau datblygu, twf tai a datblygu cynaliadwy, tra鈥檔 diogelu a gwella鈥檙 amgylchedd mewn ffordd strategol. Dylai hyn gynnwys ystyried sut y gall rheoleiddio a chynllunio seilwaith d诺r a datblygiadau preswyl a masnachol, weithio gyda鈥檌 gilydd yn fwy effeithiol i ragweld twf yn y dyfodol a buddsoddi i鈥檞 ddarparu ac i ddatrys ac atal problemau yn gyflym lle gall cyfyngiadau o ran capasiti d诺r a d诺r gwastraff atal y datblygiad angenrheidiol (megis trwy eu heffaith ar y gofyn am dd诺r a niwtraleiddio maetholion).

Er mwyn sicrhau bod y cwmpas yn hylaw, ni ofynnir i鈥檙 Comisiwn ystyried y rheoliadau penodol sy鈥檔 ymwneud 芒 rheoleiddio y tu allan i鈥檙 diwydiant d诺r, er enghraifft y rhai ar gyfer llifogydd ac amaethyddiaeth, a diwygiadau cynllunio ehangach. Dylai鈥檙 Comisiwn ond eu hystyried yng nghyd-destun eu perthynas 芒 chynlluniau strategol ar gyfer d诺r, megis drwy Reoliadau鈥檙 Gyfarwyddeb Fframwaith D诺r, a rheoli d诺r ar sail dalgylch. Dylai hyn gynnwys defnyddio mwy o atebion sy鈥檔 seiliedig ar natur cyn belled 芒鈥檜 bod yn werth yr arian.

Bydd y llywodraeth a鈥檙 rheoleiddwyr yn parhau i weithredu i sbarduno gwelliannau mawr eu hangen sydd eisoes ar y gweill gan ymdrin 芒 phynciau sydd y tu allan i gwmpas uniongyrchol y comisiwn. Byddant yn cydweithio 芒鈥檙 comisiwn i osgoi dyblygu. Efallai y bydd angen gweithredu mwy brys mewn meysydd sydd o fewn cwmpas y comisiwn (er enghraifft, draenio cynaliadwy yn Lloegr, a thariffau cymdeithasol). Bydd gan y llywodraeth a rheoleiddwyr rwymedigaethau cyfreithiol, gweithgareddau gweithredol hanfodol i鈥檞 cynnal, polis茂au i鈥檞 rhoi ar waith a sefyllfaoedd eraill a allai godi a chyffwrdd 芒 gwaith y comisiwn i ddelio 芒 nhw. Yn y sefyllfaoedd hyn, bydd Gweinidogion yn trafod yn adeiladol 芒鈥檙 comisiwn i sicrhau na fyddant yn effeithio ar ei waith wrth ddatblygu argymhellion.

Bydd adolygiad y comisiwn yn edrych tua鈥檙 dyfodol. Er mwyn sicrhau amodau buddsoddi sefydlog, ni fydd y comisiwn yn gwneud argymhellion sy鈥檔 effeithio ar broses fyw Adolygiad Prisiau 24.

Bydd y Comisiwn yn canolbwyntio ar ddiwygiadau sy鈥檔 gwella鈥檙 model preifat wedi鈥檌 reoleiddio. Mae Llywodraeth y DU eisoes wedi cadarnhau na fydd yr adolygiad yn ystyried gwladoli鈥檙 sector d诺r, hynny oherwydd y costau uchel sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 opsiwn hwn, y diffyg tystiolaeth y byddai鈥檔 arwain at welliannau, a鈥檙 oedi y byddai鈥檔 ei achosi o ran gwella canlyniadau i ddefnyddwyr a鈥檙 amgylchedd. O ran Cymru, bydd y comisiwn yn adolygu model Cymru lle mae鈥檙 cwmni d诺r mwyaf yn defnyddio鈥檙 model nid-er-difidend heb gyfranddalwyr.

Rhaid i argymhellion y comisiwn fod yn ymarferol ac yn gyflawnadwy. Dylai鈥檙 comisiwn gynnal asesiad bras o fanteision diwygio ochr yn ochr 芒 chostau hynny i鈥檙 llywodraeth, talwyr biliau a鈥檙 rhagolwg cyllidol ehangach er na ddisgwylir iddo gynnal dadansoddiad costau/manteision manwl. Dylai ystyried fframweithiau cyfreithiol trawsbynciol, gan gynnwys datganoli, amddiffyniadau cyfreithiol ar gyfer hawliau dynol, y drefn rheoli cymhorthdal a鈥檙 egwyddorion amgylcheddol.

Bydd y comisiwn yn canolbwyntio ar fframwaith strategol y sector d诺r ac ar y sector yn ei gyfanrwydd. Ni wnaiff argymhellion sy鈥檔 benodol i unrhyw gwmni d诺r unigol.

Dulliau gweithredu a chanlyniadau

Cynnyrch terfynol y comisiwn fydd adroddiad i鈥檙 llywodraeth erbyn Ch2 2025 gydag argymhellion i鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol a Gweinidogion Cymru i ddiwygio fframwaith rheoleiddio鈥檙 sector d诺r. Yn dilyn casgliad y comisiwn, bydd Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru yn ystyried argymhellion y comisiwn ac yn ymateb iddynt. Bydd yr adolygiad yn cynnwys trafod ag ystod eang o randdeiliaid. Yn arbennig, bydd y cadeirydd yn gofyn i gr诺p cynghori o arbenigwyr enwebedig i roi ei farn. Bydd yr aelodau鈥檔 cynrychioli meysydd fel yr amgylchedd, iechyd y cyhoedd, cwsmeriaid, buddsoddwyr, peirianneg a鈥檙 economi. Bydd y cadeirydd yn gofyn hefyd i grwpiau ehangach o randdeiliaid am eu barn, gan gynnwys ymgyrchwyr amgylcheddol, grwpiau defnyddwyr, ffermwyr, cwmn茂au d诺r a rheoleiddwyr y sector d诺r (Ofwat, Arolygiaeth D诺r Yfed, Asiantaeth yr Amgylchedd, Cyfoeth Naturiol Cymru). Gofynnir barn hefyd sefydliadau perthnasol eraill fel Natural England, Llywodraeth Leol a鈥檙 Cyngor Defnyddwyr D诺r.

Bydd y comisiwn yn gwneud cais cyffredinol hefyd am dystiolaeth er mwyn clywed ystod eang o safbwyntiau.

Mae鈥檙 Ysgrifennydd Gwladol wedi penodi Sir Jon Cunliffe yn gadeirydd annibynnol y comisiwn. Bydd y cadeirydd yn gyfrifol am gyfarwyddo鈥檙 gwaith, gan sicrhau ei fod yn cwrdd 芒鈥檙 Cylch Gorchwyl, a sicrhau bod tystiolaeth a barn y panel cynghori a鈥檙 cyhoedd yn cyfrannu at waith y comisiwn.

Bydd y cadeirydd a鈥檙 gr诺p cynghori yn cael eu cefnogi gan ysgrifenyddiaeth Defra.

Bydd y comisiwn yn ystyried hefyd waith cyfochrog, gan gynnwys adolygiadau sy鈥檔 cael eu cynnal ym mhob rhan o鈥檙 Llywodraeth.

Amseru

Bydd yr adolygiad yn cyhoeddi鈥檌 adrodd erbyn Ch2 2025. Bydd Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru yn ymateb ac yn ymgynghori ar gynigion y maent yn bwriadu eu datblygu.