188体育

Cyflwyniad

Mae banciau a chymdeithasau adeiladu yn deall bod angen weithiau i rywun arall drin cyfrif cwsmer. Nodir y ffyrdd y gellir gwneud hyn yn y canllawiau hyn.

Os ydych chi鈥檔 cael yr awdurdod i drin cyfrif rhywun arall, fel arfer mae gennych chi鈥檙 un p诺er i reoli鈥檙 cyfrif 芒 deiliad y cyfrif, yn dibynnu ar delerau ac amodau鈥檙 cyfrif, gweithdrefnau diogelwch ac unrhyw ofynion a bennir gan ddeiliad y cyfrif (a elwir yn rhoddwr yn achos atwrneiaeth) pan luniwyd y trefniant.

Mae鈥檔 bwysig bod deiliad y cyfrif yn ystyried sut y gallai unrhyw ofynion neu drefniadau penodol effeithio ar y modd y caiff eu cyfrif ei redeg. Er enghraifft, byddai deiliad cyfrif sy鈥檔 nodi y dylai鈥檙 ddau blentyn awdurdodi arian sy鈥檔 cael ei dynnu o鈥檜 cyfrif weithio鈥檔 dda ar gyfer cyfrif cynilo syml, ond ni fyddai鈥檔 gweithio pe bai angen gwneud trafodion dros y ff么n neu ar-lein.

Bydd angen i fanciau a chymdeithasau adeiladu wirio dogfennau penodol bob amser cyn y gallant adael i chi reoli cyfrif person arall. Bydd angen y canlynol arnynt:

• prawf o鈥檆h enw a鈥檆h cyfeiriad

• tystiolaeth o鈥檆h awdurdod i weithredu ar ran deiliad y cyfrif

• phrawf o enw a chyfeiriad deiliad y cyfrif (os nad yw鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu wedi cael y rhain eisoes)

Mae鈥檙 dogfennau y mae angen i chi eu darparu i brofi eich enw a鈥檆h cyfeiriad yn cynnwys y canlynol:

• Prawf o鈥檆h enw 鈥� eich pasbort neu鈥檆h trwydded yrru

• Prawf o鈥檆h cyfeiriad 鈥� bil nwy, trydan, d诺r, ff么n llinell dir neu dreth gyngor diweddar, llythyr gan yr Adran Gwaith a Phensiynau neu Gyllid a Thollau EM, neu lythyr gan berson priodol (er enghraifft, metron cartref gofal).

Gall y banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu roi manylion llawn y dogfennau maent yn eu derbyn.

Rheoli cyfrif banc rhywun arall pan fydd ganddynt alluedd meddyliol

Mae gan berson alluedd meddyliol os ydynt yn gallu deall, cofio a gweithredu ar wybodaeth briodol ac felly鈥檔 gallu gwneud penderfyniadau鈥檔 ddibynadwy drostynt eu hunain.

Gall deiliad cyfrif sydd 芒 galluedd meddyliol awdurdodi rhywun arall i gael mynediad at eu cyfrif. Gall hyn fod er hwylustod neu oherwydd cyfnodau hir o deithio neu anableddau corfforol deiliad y cyfrif.

Os oes gennych yr hawl i ddelio 芒 chyfrif rhywun sydd 芒 galluedd meddyliol, mae gennych 鈥榝andad trydydd parti鈥�. Nid yw mandad trydydd parti yn briodol os yw deiliad y cyfrif yn colli鈥檙 gallu i wneud penderfyniadau perthnasol eu hunain.

I gael rhagor o wybodaeth am gael mandad trydydd parti i reoli cyfrif rhywun sydd 芒 galluedd meddyliol, dylech chi a deiliad y cyfrif siarad 芒鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu.

Ffordd arall o wneud gweithrediadau bancio ar ran rhywun sydd 芒 gallu meddyliol yw drwy gael beth a elwir yn atwrneiaeth gyffredin. Mae hyn yn eich galluogi i wneud penderfyniadau ariannol ar ran deiliad y cyfrif (a elwir yn rhoddwr). Fodd bynnag, nid yw atwrneiaeth gyffredin yn awdurdod cyfreithiol os yw鈥檙 rhoddwr yn colli galluedd meddyliol.

Ceir ffurflen safonol o eiriau i ganiat谩u atwrneiaeth gyffredin. I gael rhagor o wybodaeth, cysylltwch 芒 chyfreithiwr neu gynghorydd profiadol (er enghraifft, Canolfan Cyngor ar Bopeth).

Gellir defnyddio rhai Atwrneiaethau Parhaus ac Arhosol (gweler y dudalen ganlynol) hefyd pan fydd gan ddeiliad y cyfrif alluedd meddyliol.

Rheoli cyfrif banc rhywun arall pan nad oes ganddynt alluedd meddyliol

Nid oes gan berson alluedd meddyliol os nad ydynt yn gallu deall, cofio a gweithredu ar wybodaeth briodol ac felly nid yn gallu gwneud penderfyniadau鈥檔 ddibynadwy drostynt eu hunain.

Atwrneiaeth arhosol materion ariannol ac eiddo

Mae atwrneiaeth arhosol materion ariannol ac eiddo yn galluogi person (a elwir yn rhoddwr) i benodi person arall (yr atwrnai) neu bobl (atwrneiod) i wneud penderfyniadau am eu harian a鈥檜 heiddo os nad ydynt yn gallu gwneud y penderfyniadau hyn, ac mewn rhai achosion, tra bo gan y rhoddwr alluedd meddyliol o hyd.

Rhaid i鈥檙 rhoddwr wneud atwrneiaeth arhosol. Gallant ddewis rhoi i chi, yr atwrnai, yr awdurdod ar unwaith neu dim ond pan fydd y rhoddwr yn colli鈥檙 gallu i wneud penderfyniadau. Gall y rhoddwr osod cyfyngiadau ar sut y gallwch reoli鈥檙 cyfrif a gall hefyd gynnwys canllawiau i chi yn yr atwrneiaeth arhosol. Bydd angen i chi wneud yn si诺r nad yw unrhyw gyfyngiadau, amodau neu ganllawiau yn eich atal rhag gallu rheoli鈥檙 cyfrif.

Cyn i chi allu defnyddio eich awdurdod, rhaid i鈥檙 atwrneiaeth arhosol gael ei chofrestru gyda Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus. Nid yw cofrestru鈥檙 atwrneiaeth arhosol yn golygu bod y rhoddwr wedi colli eu galluedd meddyliol.

Ar 么l i鈥檙 atwrneiaeth arhosol gael ei chofrestru gyda Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus, bydd angen i鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu weld y pethau canlynol cyn y gallwch ddechrau rheoli materion ariannol y rhoddwr:

• Y ffurflen atwrneiaeth arhosol wedi鈥檌 llenwi a鈥檌 llofnodi, wedi鈥檌 chofrestru gyda Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus

• Prawf o鈥檆h enw a鈥檆h cyfeiriad, a rhai鈥檙 rhoddwr (os nad yw鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu wedi cael y rhain eisoes)

Rhaid i鈥檙 ffurflen atwrneiaeth arhosol a roddwch i鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu fod yn:

• ddogfen wreiddiol neu鈥檔 gopi mae Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus wedi鈥檌 stampio ar bob tudalen; neu

• wedi cael llofnod ar bob tudalen gan y rhoddwr, twrnai neu notari i gadarnhau ei fod yn gopi cywir o鈥檙 atwrneiaeth arhosol wreiddiol

Efallai y bydd angen i chi lenwi ffurflen gofrestru hefyd.

I gael rhagor o wybodaeth am wneud atwrneiaeth arhosol, cysylltwch 芒 Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus ar 0300 456 0300, siaradwch 芒 chyfreithiwr neu gynghorydd profiadol (er enghraifft, ) neu ewch i鈥檙 gwefannau yn a 188体育.

Atwrneiaeth barhaus

Atwrneiaeth barhaus yw pan fydd rhywun yn gwneud penderfyniad, cyn iddynt ddod yn analluog, i benodi rhywun maent yn ymddiried ynddynt (yr atwrnai), i ofalu am eu harian neu eu heiddo. Ni ellir gwneud atwrneiaethau parhaus mwyach gan eu bod wedi鈥檜 disodli gan atwrneiaethau arhosol materion ariannol ac eiddo dan Ddeddf Galluedd Meddyliol 2005. Fodd bynnag, os oedd atwrneiaeth barhaus ar waith cyn 1 Hydref 2007, gall barhau i fod yn berthnasol.

Os oes gan y rhoddwr alluedd meddyliol, gallwch ddefnyddio鈥檙 atwrneiaeth barhaus heb orfod ei chofrestru. Fodd bynnag, os ydych chi鈥檔 credu bod y rhoddwr wedi colli neu鈥檔 colli eu galluedd meddyliol, dim ond ar 么l iddi gael ei gofrestru gyda Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus cewch weithredu鈥檙 atwrneiaeth barhaus, neu os cafodd ei chofrestru gyda鈥檙 Llys Gwarchod cyn 1 Hydref 2007.

Bydd eich pwerau鈥檔 cael eu cyfyngu wrth i鈥檆h cofrestriad gael ei brosesu.

Unwaith y bydd yr atwrneiaeth barhaus wedi鈥檌 chofrestru, bydd angen i chi gysylltu 芒 banc neu gymdeithas adeiladu鈥檙 rhoddwr er mwyn iddynt allu sefydlu trefniadau priodol i鈥檆h galluogi i reoli鈥檙 cyfrif. Os dymunwch, gallwch wneud hyn tra bo gan y rhoddwr alluedd meddyliol o hyd. Bydd angen i鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu weld y pethau canlynol cyn y gallwch ddechrau rheoli cyfrif y rhoddwr.

• Yr atwrneiaeth barhaus wedi鈥檌 llenwi a鈥檌 llofnodi. Gellir gwneud hyn heb ei chofrestru os yw鈥檙 rhoddwr yn dal i fod 芒 galluedd meddyliol. Os yw鈥檙 rhoddwr wedi colli galluedd meddyliol, rhaid ei chofrestru.

• Prawf o鈥檆h enw a鈥檆h cyfeiriad, a rhai鈥檙 rhoddwr (os nad yw鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu wedi cael y rhain eisoes).

Rhaid i鈥檙 ffurflen atwrneiaeth barhaus a roddwch i鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu fod yn:

• ddogfen wreiddiol neu鈥檔 gopi mae Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus wedi鈥檌 stampio ar bob tudalen; neu

• wedi cael llofnod ar bob tudalen gan y rhoddwr, twrnai neu notari i gadarnhau ei fod yn gopi cywir o鈥檙 atwrneiaeth barhaus wreiddiol.

Efallai y bydd angen i chi lenwi ffurflen gofrestru hefyd.

Y Llys Gwarchod 鈥� gorchymyn llys neu apwyntiad dirprwyaeth

Mae鈥檙 Llys Gwarchod (yng Nghymru a Lloegr) yn gwarchod hawliau pobl nad oes ganddynt alluedd meddyliol. Pan fydd person nad oes ganddynt alluedd meddyliol heb wneud atwrneiaeth, neu nid yn gallu gwneud atwrneiaeth, gall y Llys Gwarchod benderfynu pwy all ymdrin 芒 materion y person hwnnw.

Fel arfer bydd ffrind agos, aelod o鈥檙 teulu neu rywun arall y gellir ymddiried ynddo yn gwneud cais i鈥檙 Llys Gwarchod am orchymyn llys i benodi 鈥榙irprwy鈥�. Bydd y gorchymyn llys yn nodi pa benderfyniadau gall y dirprwy eu gwneud ar ran y person nad oes ganddynt alluedd meddyliol (er enghraifft, gallai ddweud mai dim ond am bensiwn neu forgais y person y gellir gwneud penderfyniadau).

Os cewch eich penodi鈥檔 ddirprwy i berson nad oes ganddynt alluedd meddyliol, bydd angen i chi gysylltu 芒鈥檜 banc neu eu cymdeithas adeiladu er mwyn iddynt allu sefydlu trefniadau priodol. Bydd angen i鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu weld y pethau canlynol cyn iddynt adael i chi gael mynediad i鈥檙 cyfrif.

• Y gorchymyn llys neu gopi ohono.

• Prawf o鈥檆h enw a鈥檆h cyfeiriad, a rhai deiliad y cyfrif (os nad yw鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu wedi cael y rhain eisoes).

Efallai y bydd angen i chi lenwi ffurflen gofrestru hefyd.

I gael rhagor o wybodaeth am y Llys Gwarchod, edrychwch ar y gwefannau yn a www.gov.uk/court-of-protection

Penodai鈥檙 Adran Gwaith a Phensiynau

Gall yr Adran Gwaith a Phensiynau benodi rhywun (penodai) i weithredu ar ran person sy鈥檔 derbyn budd-daliadau gwladol nad ydynt yn gallu rheoli eu materion sy鈥檔 ymwneud 芒 budd-daliadau, oherwydd bod ganddynt anabledd corfforol neu heb alluedd meddyliol.

Os ydych am fod yn benodai ar ran rhywun arall, dylech gysylltu 芒 swyddfa leol Adran Gwaith a Phensiynau y person hwnnw ac esbonio bod y person eisiau i chi reoli eu budd-daliadau oherwydd na allant wneud hynny eu hunain.

Bydd yr Adran Gwaith a Phensiynau yn ymweld 芒 chi neu鈥檔 eich cyfweld ac yn llenwi ffurflen benodai (ffurflen BF56). Byddant hefyd yn ymweld 芒鈥檙 person y byddech yn gweithredu ar eu rhan. Os cewch eich derbyn yn benodai, byddwch yn cael ffurflen BF57 i gadarnhau eich penodiad.

Mae dod yn benodai yn caniat谩u i chi reoli taliadau budd-dal y person arall yn unig. Os ydych chi eisiau rheoli arian arall, bydd angen i chi wneud cais i鈥檙 Llys Gwarchod i fod yn ddirprwy.

Pan fydd taliadau budd-dal unigolyn yn cael eu rheoli gan rywun arall, mae rhai banciau鈥檔 gosod terfynau ar faint o arian sydd gan y person hwnnw yn eu cyfrif. Pan ddowch yn benodai, dylai鈥檙 banc roi gwybod i chi a oes terfyn a faint ydyw.

Bydd angen i chi gysylltu 芒鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu sy鈥檔 dal y cyfrif y telir y budd-daliadau iddo. Bydd angen i鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu weld y pethau canlynol cyn iddynt adael i chi gael mynediad i鈥檙 cyfrif.

• Y ffurflen BF57 a gawsoch gan yr Adran Gwaith a Phensiynau.

• Prawf o鈥檆h enw a鈥檆h cyfeiriad, a rhai鈥檙 person sy鈥檔 cael y taliadau budd-dal (os nad yw鈥檙 banc neu鈥檙 gymdeithas adeiladu wedi cael y rhain eisoes).

Efallai y bydd angen i chi lenwi ffurflen gofrestru hefyd.

I gael rhagor o wybodaeth am y Llys Gwarchod, edrychwch ar y gwefannau yn a www.gov.uk/court-of-protection.

鈥楶erson addas鈥� yr Awdurdod Lleol yn rheoli taliad uniongyrchol

Gall awdurdodau lleol dalu taliadau uniongyrchol fel y gall pobl sydd angen gofal iechyd neu ofal cymdeithasol drefnu a thalu am y gofal hwnnw eu hunain.

Gall awdurdod lleol ganiat谩u i 鈥榖erson addas鈥� reoli taliad uniongyrchol a delir am ofal person arall. Mae hyn yn digwydd fel arfer os nad yw鈥檙 person y mae鈥檙 taliad uniongyrchol ar eu cyfer yn gallu rheoli eu gofal oherwydd nad oes ganddynt alluedd meddyliol.

Gall yr awdurdod lleol benderfynu pwy ddylai fod yn berson addas. Gallai fod yn atwrnai, yn ddirprwy, yn benodai鈥檙 Adran Gwaith a Phensiynau neu鈥檔 berson arall, fel gofalwr. Y person addas fydd yr unig berson a all gael mynediad at y taliad uniongyrchol a鈥檌 reoli. Os na phenodir atwrnai, dirprwy neu benodai DWP yn berson addas, ni allant gael mynediad at y taliad uniongyrchol a鈥檌 reoli.

Os yw鈥檙 awdurdod lleol yn eich awdurdodi i fod yn berson addas, bydd angen i chi wneud trefniadau i鈥檙 taliad uniongyrchol gael ei dalu i gyfrif banc neu gyfrif cymdeithas adeiladu. Dylid cadw鈥檙 cyfrif yn eich enw chi ond gan nodi eich bod yn ei gadw ar ran y person mae鈥檙 taliadau ar eu cyfer (er enghraifft, 鈥楯oan Smith ar ran Edward Smith鈥�).

I gael rhagor o wybodaeth am ddod yn 鈥榖erson addas鈥�, siaradwch 芒鈥檆h awdurdod lleol neu edrychwch ar y gwefannau yn www.citizensadvice.org.uk a www.gov.uk

Delio 芒 chyfrif banc ar y cyd

Mae cyfrif ar y cyd yn caniat谩u i ddau berson ddefnyddio cyfrif naill ai ar wah芒n neu gyda鈥檌 gilydd. Yn dibynnu ar delerau ac amodau鈥檙 cyfrif ar y cyd, gellir rhoi mynediad i berson arall i gyfrif ar y cyd ar ran un o ddeiliaid y cyfrif.

Os bydd un deiliad cyfrif ar y cyd yn colli galluedd meddyliol, gall banciau a chymdeithasau adeiladu benderfynu a ddylid cyfyngu dros dro ar ddefnyddio鈥檙 cyfrif i drafodion hanfodol yn unig (er enghraifft, treuliau byw a biliau meddygol neu ofal preswyl) hyd nes y penodir dirprwy neu fod atwrneiaeth wedi鈥檌 chofrestru.

Os oes gan berson gyfrif ar y cyd 芒 rhywun sy鈥檔 colli galluedd meddyliol, dylent siarad 芒鈥檜 banc neu eu cymdeithas adeiladu.

Atwrneiod sy鈥檔 gweithredu ar ran deiliad cyfrif ar y cyd

Os bydd un deiliad cyfrif ar y cyd yn colli鈥檙 gallu i weithredu eu cyfrif a bod atwrneiaeth arhosol neu barhaus gofrestredig ar waith, yna bydd y banc yn caniat谩u i鈥檙 atwrnai a deiliad y cyfrif (gyda galluedd) weithredu鈥檙 cyfrif yn annibynnol ar ei gilydd, oni bai fod deiliad y cyfrif (gyda galluedd) yn gwrthwynebu. Mewn achosion o鈥檙 fath, bydd y banc fel arfer ond yn caniat谩u i鈥檙 cyfrif barhau i weithredu ar sail 鈥榙au lofnod鈥�.

Er y bydd deiliad y cyfrif ar y cyd 芒 galluedd wedi cael gwybod pan gofrestrwyd yr atwrneiaeth gyntaf gyda鈥檙 banc, mae鈥檔 arfer gorau i鈥檙 banc ail-hysbysu鈥檙 cwsmer pan fydd yr atwrneiaeth yn cael ei rhoi ar waith.

Nid yw hon yn ddogfen gyfreithiol nac yn god ymarfer. Arweiniad yn unig ydyw. Mae鈥檙 canllawiau hyn yn berthnasol i Gymru a Lloegr.

Cysylltiadau defnyddiol

Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus (Cymru a Lloegr)
Gwefan: www.gov.uk/opg
Ff么n: 0300 456 0300

Yr Adran Gwaith a Phensiynau
Gwefan: www.gov.uk/government/organisations/department-for-work-pensions.cy
Ff么n: 0800 88 22 00

Gwasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd Ei Fawrhydi
Gwefan: www.gov.uk/government/organisations/hm-courts-and-tribunals-service.cy
Ff么n: 0845 4568770

Cymdeithas y Cyfreithwyr (Cymru a Lloegr)
Gwefan:
Ff么n: 0207 242 1222

Cyfreithwyr ar gyfer Pobl H欧n (SFE)
Gwefan:
Ff么n: 0844 567 6173

Y Gymdeithas Alzheimer鈥檚
Gwefan: www.alzheimers.org.uk
Ff么n: 0333 150 3456

Age UK
Gwefan:
Ff么n: 0800 169 6565