Canllaw Gwarcheidwad Cyhoeddus: Ymwelwyr y Llys Gwarchod a rhyddhau eu hadroddiadau (fersiwn y we)
Cyhoeddwyd 5 Chwefror 2025
Yn berthnasol i Gymru a Loegr
Crynodeb
Mae鈥檙 canllaw hwn yn esbonio pwy yw ymwelwyr y Llys Gwarchod a鈥檜 r么l wrth baratoi adroddiadau. Mae hefyd yn esbonio pryd y gellir rhyddhau adroddiadau a phwy y gellir eu rhyddhau iddynt.
Pwrpas a chwmpas
Mae鈥檙 canllaw hwn yn rhoi gwybodaeth am ymwelwyr y Llys Gwarchod ac adroddiadau ymweliadau ac yn egluro pryd y gellir ac na ellir rhyddhau adroddiadau. Mae hefyd yn egluro nad yw Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus (SGC) yn caniat谩u cyhoeddi adroddiadau ymweliadau yn gyffredinol.
Gall SGC ddiwygio鈥檙 canllaw hwn ar unrhyw adeg, yn benodol i gydymffurfio 芒 dyfarniadau newydd y Llys Gwarchod (鈥榶 llys鈥�).
Beth yw ymwelydd y Llys Gwarchod?
Mae r么l ymwelwyr y Llys Gwarchod yn statudol (diffinnir gan y gyfraith) o dan Deddf Galluedd Meddyliol 2005, a gyflwynwyd ar 1 Hydref 2007 ac y cyfeirir ati yn y canllaw hwn fel 鈥榶 Ddeddf鈥�. 聽Mae dau fath o ymwelwyr: ymwelwyr arbennig ac ymwelwyr cyffredinol.
Mae ymwelwyr arbennig yn ymarferwyr meddygol sydd 芒 gwybodaeth arbennig am alluedd meddyliol - y gallu i wneud eich penderfyniadau eich hun ar yr adeg y mae angen eu gwneud. Nid oes angen i ymwelwyr cyffredinol feddu ar gymhwyster meddygol, ond mae angen iddynt gael profiad o alluedd meddyliol.
Mae SGC yn gweinyddu panel o ymwelwyr y Llys Gwarchod sy鈥檔 gweithio ledled Cymru a Lloegr. 聽Maent yn gweithio鈥檔 bennaf fel contractwyr, ond mae SGC yn cyflogi nifer fach yn uniongyrchol.
Beth mae ymwelydd y Llys Gwarchod yn ei wneud?
Gall ymwelwyr y Llys Gwarchod ymweld ag unrhyw un y mae鈥檙 llys yn eu cyfeirio atynt. Gallant gael eu cyfarwyddo gan y Gwarcheidwad Cyhoeddus i ymweld 芒 dirprwy neu unrhyw un sydd 芒 dirprwy wedi鈥檌 benodi gan y llys i wneud penderfyniadau ar ei ran, ac unrhyw un sy鈥檔 ymwneud ag atwrneiaeth barhaus neu arhosol gofrestredig, e.e. y rhoddwr neu atwrnai. (Mae 鈥榬hoddwr鈥� yn gwneud atwrneiaeth; mae 鈥榓twrnai鈥� yn gwneud penderfyniadau ar ran y rhoddwr.) Mewn rhai amgylchiadau, gallant ymweld 芒 rhywun cyn cofrestru atwrneiaeth arhosol neu barhaus.
Y Gwarcheidwad Cyhoeddus sy鈥檔 gyfrifol am gyfarwyddo ymwelydd y Llys Gwarchod i ymweld ac adrodd yn 么l ar faterion yn 么l yr angen. Mae ymwelwyr yn adrodd yn annibynnol i鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus, i helpu gyda r么l y Gwarcheidwad Cyhoeddus yn goruchwylio dirprwyon ac yn ymchwilio i bryderon am weithredoedd dirprwy neu atwrnai. Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn y Ddeddf.
Gall ymwelwyr y Llys Gwarchod weld a gwneud cop茂au o gofnodion y mae eu hangen arnynt am y sawl nad oes ganddo alluedd digonol. Gallai hyn gynnwys gwybodaeth fel cofnodion iechyd, cofnodion gofal ac unrhyw gofnodion gwasanaethau cymdeithasol gan yr awdurdod lleol. Gallant hefyd gyfweld yn breifat 芒鈥檙 unigolyn nad oes ganddo alluedd meddyliol digonol.
Gall y llys ofyn am adroddiad, naill ai gan y Gwarcheidwad Cyhoeddus neu ymwelydd y Llys Gwarchod, i鈥檞 helpu i wneud penderfyniad. Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn y Ddeddf.
Rhyddhau adroddiad gan y Llys Gwarchod
Oni bai bod y llys yn gorchymyn fel arall, rhoddir adroddiadau ymwelwyr a baratoir ar gyfer y llys i bobl sy鈥檔 ymwneud yn uniongyrchol 芒鈥檙 achos, o dan Reol 5.8. o (鈥楻heolau LlG鈥�). Mae鈥檙 bobl hyn yn cynnwys:
- y sawl sy鈥檔 gwneud y cais, neu鈥檙 ceisydd
- y sawl y mae鈥檙 cais yn ei erbyn neu y mae angen ymateb ganddo 鈥� yr atebydd
- unrhyw bart茂on eraill sy鈥檔 gysylltiedig 芒鈥檙 achos, os datgenir hynny gan y llys
O dan Reol 5.9. o鈥檙 Rheolau CoP, gall rhywun nad yw鈥檔 barti i鈥檙 achos wneud cais i鈥檙 llys am gopi o adroddiad, er mai dim ond fersiwn wedi鈥檌 golygu y gall y llys ei darparu. 聽Gallwch wneud cais i鈥檙 llys am gopi gan ddefnyddio ffurflen COP9 heb dalu ffi. Gallwch hefyd ffonio Gwasanaeth Ymholiadau鈥檙 Llys ar 0300 456 4600.
Dim ond gyda鈥檌 ganiat芒d y gellir rhyddhau adroddiadau a gynhyrchir ar gyfer y llys.
Cyn cyflwyno鈥檙 Ddeddf, cynhaliwyd ymweliadau gan ymwelwyr yr Arglwydd Ganghellor. Mae eu hadroddiadau鈥檔 gofnodion o鈥檙 Llys Gwarchod a dim ond gyda chaniat芒d y llys y gellir eu rhyddhau.
Rhyddhau adroddiad gan y Gwarcheidwad Cyhoeddus
Mae Rheoliad 44(5) o Reoliadau Atwrneiaethau Arhosol, Atwrneiaethau Parhaus a鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus 2007 (鈥榶 Rheoliadau鈥�) yn caniat谩u i鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus ryddhau copi o adroddiad ymweliad i unrhyw un a gyfwelwyd wrth baratoi鈥檙 adroddiad, gan eu gwahodd i wneud sylwadau arno.
Gall yr adroddiad gael ei ryddhau i bobl neu sefydliadau sydd wedi鈥檜 cynnwys mewn cais Gwarcheidwad Cyhoeddus i鈥檙 llys neu a roddir i鈥檙 heddlu neu awdurdod lleol yn ystod ymchwiliad. Gallai鈥檙 rhain gynnwys atwrnai, rhoddwr, dirprwy, neu unigolyn sy鈥檔 destun gorchymyn dirprwyaeth (鈥楶鈥�) neu unrhyw drydydd parti a gyfwelwyd gan yr ymwelydd, fel perthynas neu ofalwr.
Fel rhan o ddyletswyddau鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus i oruchwylio neu ymchwilio, gall adroddiadau a baratoir ar gyfer SGC gael eu rhyddhau i ymwelydd sy鈥檔 ymweld 芒 phobl yn yr un achos.
Gallwch ofyn am gopi o adroddiad ymweliad drwy e-bostio t卯m sicrhau gwybodaeth SGC yn [email protected] neu drwy ysgrifennu atynt yn y cyfeiriad ar ddiwedd y canllaw hwn.
Rhyddhau adroddiadau ymweliadau sicrwydd
Fel rhan o鈥檙 gwaith o oruchwylio dirprwyon awdurdod proffesiynol neu gyhoeddus, gall y Gwarcheidwad Cyhoeddus gomisiynu ymweliad sicrwydd. Mae hyn yn adolygu perfformiad dirprwy awdurdod proffesiynol neu gyhoeddus yn erbyn safonau cyhoeddedig ac yn cynnwys adroddiadau ymweliadau i ddetholiad o鈥檙 bobl sy鈥檔 destun gorchmynion dirprwyaeth. 聽聽
Os yw dirprwy wedi cael ymweliad sicrwydd, bydd t卯m goruchwylio SGC yn ysgrifennu ato yn egluro canfyddiadau鈥檙 ymweliad ac yn nodi a oes unrhyw beth y mae angen iddo ei wneud o ganlyniad.
Gallwch ofyn am gopi o adroddiad ymweliad sicrwydd drwy e-bostio t卯m sicrhau gwybodaeth SGC.
Rhyddhau adroddiadau i awdurdodau lleol ac eraill
Mae y Ddeddf yn rhoi swyddogaeth i鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus gydweithredu ag unrhyw un sy鈥檔 ymwneud 芒 gofalu am unigolyn heb alluedd meddyliol. Bydd y Gwarcheidwad Cyhoeddus yn penderfynu a ddylid datgelu鈥檙 adroddiad ymweliad cyfan neu ran ohono i wasanaethau cymdeithasol awdurdod lleol, cyrff iechyd neu ddarparwyr gofal lle:
- mae lles yr unigolyn yn mynnu hyn, neu
- bydd yn helpu gyda鈥檙 gwaith o oruchwylio, neu ymchwilio i, weithredoedd dirprwy neu atwrnai
Rhyddhau adroddiadau i鈥檙 heddlu
Gall adroddiadau a baratoir ar gyfer y Gwarcheidwad Cyhoeddus gael eu rhyddhau i鈥檙 heddlu os ydynt yn ymchwilio i drosedd bosib.
Rhyddhau adroddiadau mewn ceisiadau llys y Gwarcheidwad Cyhoeddus
Gellir defnyddio adroddiadau ymweliadau a baratoir ar gyfer y Gwarcheidwad Cyhoeddus fel tystiolaeth mewn ceisiadau i鈥檙 llys. Yn yr achos hwnnw, mae鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus yn 鈥榞wasanaethu鈥� (yn danfon yn ffurfiol) gopi o鈥檙 adroddiad i鈥檙 part茂on i鈥檙 cais (y bobl ac unrhyw sefydliadau sy鈥檔 ymwneud ag ef) oni bai bod barnwr yn gorchymyn fel arall.
Os bydd rhywun yn rhoi unrhyw wybodaeth i ymwelydd yn gyfrinachol ac yn pryderu y gallai datgelu ei enw i bart茂on eraill mewn cais llys achosi niwed corfforol neu seicolegol, dylent ddweud wrth yr ymwelydd.
Os yw SGC o鈥檙 farn bod tystiolaeth rhywun yn bwysig, bydd yn cysylltu 芒 nhw cyn gwneud cais llys i ofyn a ellir datgelu eu henw yn y llys. Os byddant yn dweud na, bydd SGC yn ystyried gofyn i鈥檙 barnwr amddiffyn eu hunaniaeth.
Rhyddhau adroddiadau o dan Rheoliad Cyffredinol y DU ar Ddiogelu Data (UK GDPR)
Mae Adran 15 UK GDPR yn caniat谩u i bobl weld gwybodaeth bersonol a gedwir gan sefydliadau cyhoeddus neu breifat. Gall hyn fod yn wybodaeth:
- amdanyn nhw eu hunain (a elwir yn gais mynediad at ddata gan y testun)
- am yr unigolyn y mae鈥檙 unigolyn yn gweithredu ar ei ran o dan atwrneiaeth barhaol, atwrneiaeth arhosol neu ddirprwyaeth y Llys Gwarchod
Dysgwch sut i wneud i鈥檙 Weinyddiaeth Gyfiawnder. Os caiff adroddiad ymweliad ei ryddhau yn dilyn cais, bydd gwybodaeth nad yw鈥檔 ymwneud 芒 thestun y cais ac enwau rhai trydydd part茂on yn cael eu dileu er mwyn cydymffurfio 芒 Deddf Diogelu Data 2018.
Pryd na fydd adroddiad yn cael ei ryddhau?
Gall y Gwarcheidwad Cyhoeddus ddewis peidio 芒 rhyddhau adroddiad os yw鈥檔 cynnwys gwybodaeth:
- a allai fynd yn groes i hawliau diogelu data trydydd parti
- a ddywedwyd wrth yr ymwelydd yn gyfrinachol gan drydydd parti
- a allai fod yn niweidiol i unrhyw un a enwir yn yr adroddiad
Gall y Gwarcheidwad Cyhoeddus hefyd ryddhau adroddiad gyda rhannau wedi鈥檜 dileu, neu eu golygu. Er enghraifft, i ddiogelu hunaniaeth rhywun sy鈥檔 gwneud honiad o gam-drin.
Cyhoeddi adroddiadau ymweliadau
Yn gyffredinol, nid yw SGC yn caniat谩u cyhoeddi adroddiadau ymweliadau, neu ddyfyniadau o adroddiadau ymweliadau. Dylech ofyn am gymeradwyaeth gan SGC os ydych yn ystyried cyhoeddi adroddiad mewn unrhyw fformat.
Am ragor o gyngor
Ff么n: 0300 456 0300
Ff么n testun: 0115 934 2778
Dydd Llun, dydd Mawrth, dydd Iau, dydd Gwener, 9am tan 5pm
Dydd Mercher, 10am tan 5pm
Gwybodaeth am ffioedd galw
Sylwer, oherwydd diffyg staff sy鈥檔 siarad Cymraeg, ni allwn ateb galwadau yn Gymraeg. Gallwch naill ai barhau 芒鈥檆h galwad yn Saesneg, neu ysgrifennu eich ymholiad mewn e-bost a鈥檌 anfon i [email protected]. Yna, byddwn yn ymateb i chi yn Gymraeg.
Swyddfa鈥檙 Gwarcheidwad Cyhoeddus
PO Box 16185
Birmingham
B2 2WH