Gostyngiadau treth i elusennau: canllawiau ar bolisi'r Comisiwn Elusennau
Cyhoeddwyd 21 Ionawr 2015
Yn berthnasol i Gymru a Loegr
1. Dyletswydd gyllidol ymddiriedolwyr
Mae ymddiriedolwyr elusen o dan ddyletswydd gyllidol i weithredu er lles gorau eu helusen yn unig wrth reoli ei materion a defnyddio ei heiddo i hyrwyddo dibenion yr elusen er budd y cyhoedd. Drwy wneud hynny, rhaid iddynt ddefnyddio gofal a sgil rhesymol a gweithredu i safon person busnes doeth cyffredin wrth ymgymryd 芒鈥檜 busnes eu hunain. Mae鈥檙 ddyletswydd hon yn ei gwneud hi鈥檔 briodol iddynt gynllunio eu materion treth mewn ffordd resymol a doeth a manteisio ar y gostyngiadau treth statudol sydd ar gael i elusennau os byddant yn helpu gwaith yr elusen, hybu rhoddion dilys a chyfateb 芒鈥檙 dibenion y cafodd y gostyngiadau hynny eu creu ar eu cyfer. Yn ogystal, gall ymddiriedolwyr geisio trefnu busnes eu helusen wrth ymgymryd 芒 gweithgareddau neu drafodion arbennig mewn ffordd sy鈥檔 cadw atebolrwydd yr elusen i dalu treth i鈥檙 lleiaf posibl.
Fodd bynnag, bydd ymddiriedolwyr yn agored i graffu ac ymchwiliad posibl gan y comisiwn os ydynt yn gwneud trefniadau treth sy鈥檔 camfanteisio ar ddeddfwriaeth dreth mewn modd artiffisial, yn enwedig os ydynt yn hyrwyddo buddiannau preifat, yn ogystal 芒 rhai鈥檙 elusen. Mae鈥檙 defnydd o drefniadau o鈥檙 fath yn debygol o fod yn groes i ddyletswyddau a chyfrifoldebau ymddiriedolwyr i weithredu鈥檔 ddoeth ac er lles gorau鈥檙 elusen. Mae niwed i enw da鈥檙 elusen yn debygol iawn o godi os ydynt yn rhan o drefniadau o鈥檙 fath. Dylai ymddiriedolwyr gyfeirio at ganllawiau HMRC ar beth sy鈥檔 cael ei ystyried yn osgoi trethi. Mae鈥檙 gwahaniaeth rhwng efadu trethi ac osgoi trethi yn cael ei ddisgrifio ym mholisi鈥檙 llywodraeth 鈥�Reducing tax evasion and avoidance鈥�, sydd hefyd yn amlinellu safle HMRC a鈥檙 Trysorlys mewn perthynas ag osgoi trethi.
Mae HMRC yn diffinio鈥檙 ddau gysyniad fel a ganlyn:
鈥楳ae osgoi trethi yn golygu plygu rheolau鈥檙 system dreth i gael mantais dreth nad oedd y Senedd byth wedi bwriadu ei rhoi. Mae鈥檔 aml yn cynnwys trafodion ffug, artiffisial sy鈥檔 cyflawni ychydig neu ddim pwrpas heblaw creu mantais dreth. Mae鈥檔 golygu gweithredu o fewn llythyren - ond nid ysbryd - y gyfraith. Mae efadu trethi yn codi pan fydd pobl neu fusnesau yn mynd ati鈥檔 fwriadol i beidio 芒 thalu鈥檙 trethi sy鈥檔 ddyledus ac mae鈥檔 anghyfreithiol.鈥�
Mae鈥檙 ddogfen hon yn amlinellu canllawiau鈥檙 comisiwn ar y materion hyn.
2. Cynllunio treth rhesymol a doeth gan elusennau
Er mwyn annog gweithgarwch elusennol mae鈥檙 llywodraeth yn rhoi nifer o ostyngiadau treth gwerthfawr i elusennau. Gall elusennau hefyd wneud cynlluniau treth rhesymol a doeth er mwyn cadw atebolrwydd yr elusen i dalu treth i鈥檙 lleiaf posibl. Mae cynllunio treth yn cynnwys strwythuro trafodion i wneud y defnydd gorau o ddarpariaethau treth perthnasol sy鈥檔 gymwys i elusennau, cwmn茂au ac unigolion. Er enghraifft, yn aml bydd elusennau yn ymgymryd 芒 gweithgareddau masnachu drwy is-gwmn茂au masnachu ym mherchnogaeth lwyr a rhoi peth neu鈥檙 cyfan o鈥檙 elw masnach drwy gymorth rhodd i鈥檙 rhiant elusen i gyllido鈥檙 elusen a lleihau faint o dreth gorfforaeth y mae鈥檙 is-gwmni yn ei thalu.
Ond mae鈥檔 rhaid i elusennau ystyried yn ofalus pryd y mae cynllunio treth rhesymol a doeth yn newid i fod yn osgoi trethi. Yn arbennig, pan fydd ymddiriedolwyr yn ystyried cynigion ar gyfer trefniadau treth a gefnogir gan farn gyfreithiol ffafriol gan arbenigwr treth, mewn amgylchiadau o鈥檙 fath dylent geisio cyngor proffesiynol bob amser gan ymgynghorydd ag enw da sydd heb unrhyw gysylltiad 芒鈥檙 drefniadaeth arfaethau.
Gallai enghraifft o gynllunio treth rhesymol a doeth olygu annog rhoddwyr cymwys i ddefnyddio cymorth rhodd pan fyddant yn gwneud rhoddion arian parod i鈥檙 elusen. Gallant hefyd trefnu eu busnes i strwythuro trafodion mewn ffordd sy鈥檔 cadw鈥檙 TAW anadferadwy a delir gan eu helusen i鈥檙 lleiaf posibl. Mae enghreifftiau eraill o gynllunio treth doeth yn cynnwys:
- gall elusen roi cyngor ar roddion cymynrodd mewn ewyllys a fydd yn denu gostyngiad treth ar gyfer treth etifeddiaeth
- gall elusen annog y rhai sy鈥檔 talu鈥檙 gyfradd treth uwch i hawlio gostyngiad cyfradd uwch/ychwanegol (y gwahaniaeth rhwng eu cyfradd treth ymylol a鈥檙 gyfradd treth sylfaenol) ar eu rhodd arian parod ac addasu鈥檙 swm y maent yn ei roi o ganlyniad i鈥檙 gost gyffredinol a ddaw iddynt drwy wneud rhodd is
2.1 Cyfrifoldebau ymddiriedolwyr
Pan fydd ymddiriedolwyr yn ceisio gwneud trefniadau cynllunio treth mae鈥檔 rhaid iddynt fodloni eu dyletswydd pwyll a sicrhau:
- bod y trefniadau yn gyfreithlon
- bod p诺er ganddynt i wneud y trefniadau dan sylw
- nid oes gwrthdaro ganddynt ac nid oes posibilrwydd iddynt elwa鈥檔 bersonol o unrhyw drefniadau
- eu bod yn ceisio ac yn ystyried cyngor arbenigol annibynnol priodol ynghylch cael gostyngiad cyllidol neu leihau treth yng nghyd-destun eu cyfrifoldebau, a bod cyngor o鈥檙 fath yn annibynnol ar yr elusen a鈥檙 sawl sy鈥檔 hyrwyddo unrhyw drefniadau arfaethedig
- bod cofnod yn cael ei gadw o鈥檙 penderfyniadau a wn芒nt gan gynnwys unrhyw gyfraith dreth, penderfyniad tribiwnlys neu gyngor proffesiynol y maent yn dibynnu arno
- eu bod yn ystyried unrhyw ganllawiau a chyngor cyhoeddedig ynghylch cyfreithlondeb y trefniadau arfaethedig a gynigir neu sydd ar gael gan Gyllid a Thollau EM
- drwy fod yn rhan o鈥檙 trefniadau, nid oes risg gormodol i unrhyw eiddo鈥檙 elusen
- ni fydd y trafodion arfaethedig yn niweidio enw da鈥檙 elusen a鈥檜 bod nhw wedi ystyried sut y bydd natur y trefniadau yn cyd-fynd 芒 nodau鈥檙 elusen ac ethos ei rhoddwyr a鈥檌 buddiolwyr
- at ei gilydd, bod y trefniadau er lles gorau鈥檙 elusen
2.2 Ble gall ymddiriedolwyr gael cyngor ar dreth
Os nad yw鈥檙 ymddiriedolwyr yn sicr ynghylch mater treth dylent geisio cyngor. Nid r么l y comisiwn yw rhoi cyngor treth i elusennau. Dylai ymddiriedolwyr geisio cyngor proffesiynol annibynnol ac ystyried canllawiau HMRC 鈥�Elusennau a threth鈥�.
3. Osgoi trethi sy鈥檔 cynnwys elusennau
Mae osgoi trethi yn cael ei herio gan HMRC a gall fod yn destun craffu rheoleiddio gan y comisiwn. Mae enghreifftiau o drefniadau blaenorol yr ystyriwyd eu bod yn osgoi trethi a gweithredu鈥檔 groes i ddyletswyddau a chyfrifoldebau ymddiriedolwyr wedi cynnwys:
- benthyca cronfeydd i brynu buddsoddiadau ar gyfer elusen a鈥檜 priodoli i unigolion am bris nominal, lle:
- mae鈥檙 buddsoddiadau yn cael eu gwerthu am werth y farchnad ac mae鈥檙 elw yn cael ei 鈥榬oi鈥� i鈥檙 elusen gan ei galluogi i ad-dalu鈥檙 benthyciad
- mae鈥檙 trafodiad artiffisial hwn yn ceisio cynhyrchu gostyngiad treth i unigolion a derbyniadau cymorth rhodd i鈥檙 elusen
- prydlesu eiddo gwag gan landlordiaid preifat lle mae gweithgareddau elusennol dibwys yn digwydd wedi hynny, lle:
- mae鈥檙 elusen yn ceisio hawlio gostyngiad trethi busnes ar yr eiddo gan arwain at golli refeniw i鈥檙 awdurdod lleol ac yn ceisio sefyllfa lle mae鈥檙 landlord yn osgoi talu treth ar eiddo gwag
- gall yr elusen gael cyllid am hwyluso鈥檙 trafodiad hwn ar ffurf 鈥榞wrth-bremiwm鈥�
- mae trafodion ariannol cyfresol a ffug sy鈥檔 cynnwys elusennau a chwmn茂au sy鈥檔 ceisio cuddio鈥檙 hyn a allai fod yn drafodiad trethadwy
Prif nod trefniadau o鈥檙 fath yw rhoi mantais i fusnesau preifat neu unigolion gydag unrhyw fudd i鈥檙 elusen yn is-gynnyrch y cynllun yn hytrach na鈥檌 brif nod. Ar wah芒n i fod yn destun her gan HMRC, nid yw trefniadau o鈥檙 fath yn cyd-fynd 芒 dyletswyddau ymddiriedolwyr i weithredu鈥檔 ddoeth a hyrwyddo dibenion yr elusen yn ei lles gorau er budd y cyhoedd. Mae鈥檙 risgiau i鈥檙 elusen dan sylw yn cynnwys niwed i鈥檞 henw da. O bryder mawr i鈥檙 comisiwn yw鈥檙 risgiau o niwed ehangach i enw da鈥檙 sector elusennol yn llygaid y cyhoedd a鈥檙 Senedd, a鈥檙 golled bosibl o ostyngiadau treth eraill i鈥檙 sector o ganlyniad i weithredu i atal neu gau cynlluniau o鈥檙 fath, neu fel is-gynnyrch angenrheidiol i hynny.
Mae deddfwriaeth Cynlluniau Datgelu Osgoi Trethi yn rhoi dyletswydd ar hyrwyddwyr rhai cynlluniau i hysbysu HMRC o fanylion perthnasol y cynllun. Mae鈥檙 ddeddfwriaeth hon yn cael ei gweithredu gan HMRC ac nid gan y comisiwn ac mae鈥檔 gwneud hi鈥檔 ofynnol i roi rhybudd ymlaen llaw o gynlluniau treth sy鈥檔 bodloni meini prawf arbennig. Os yw cwyn yn cael ei derbyn gan y comisiwn am beidio 芒 datgelu i HMRC caiff y mater ei gyfeirio at HMRC i鈥檞 ystyried.
ar 17 Gorffennaf 2013, daeth newydd i rym i fynd i鈥檙 afael ag osgoi trethi a chamddefnyddio deddfwriaeth dreth. Mae鈥檙 Rheol yn ei gwneud hi鈥檔 glir na ddylid trin treth fel g锚m lle y gall trethdalwyr manteisio ar unrhyw gynllun ffug neu ddyfeisgar er mwyn dileu neu leihau eu hatebolrwydd treth.
4. Efadu trethi a thwyll trethi
Ni all elusennau ymh茅l ag efadu a thwyll trethi. Ystyr efadu trethi yw cuddio鈥檔 anghyfreithlon incwm neu enillion trethadwy neu gyflwyno materion trethdalwr mewn modd anghyfreithiol neu dwyllodrus i osgoi talu treth. Ystyr twyll trethi yw hawlio gostyngiadau treth pan nad ydynt yn gymwys, er enghraifft:
- elusen yn hawlio鈥檔 wybodus gyfradd sero ar gyfer TAW ar gyfer adeilad newydd a ddefnyddir yn gyfan gwbl at ddibenion masnachol ac nid dibenion elusennol
- elusen sy鈥檔 talu am nwyddau a gwasanaethau mewn arian parod heb anfoneb dreth ategol
- elusen sy鈥檔 honni ei bod yn cyflogi unigolyn fel gweithiwr hunangyflogedig ond mae natur ei waith ar gyfer yr elusen a鈥檙 berthynas gytundebol 芒鈥檙 elusen yn golygu y dylid ei drin fel gweithiwr at ddibenion treth
- hawlio鈥檔 fwriadol gymorth rhodd pan nad yw rhoddion cymwys wedi cael eu derbyn gan yr elusen
- cyflwyno鈥檔 fwriadol wariant wedi鈥檌 gynnwys ar gyfer diben preifat neu anelusennol fel gwariant elusennol yng nghyfrifon neu ar ffurflenni treth
5. Safle rheoleiddio鈥檙 Comisiwn Elusennau
Mae鈥檙 comisiwn yn annog elusennau i fanteisio ar ostyngiadau treth elusennol penodol, er enghraifft cymorth rhodd, ac yn cydnabod bod cynllunio treth rhesymol a doeth yn cyfateb 芒 dyletswyddau cyllidol yr ymddiriedolwyr i鈥檙 elusen y maent yn eu rheoli. Mewn rhai amgylchiadau gall y comisiwn awdurdodi rhai trefniadau i鈥檙 perwyl hwn os bernir eu bod er lles yr elusen.
Mae鈥檙 comisiwn yn ystyried bod twyll trethi, efadu trethi ac osgoi trethi wedi鈥檜 cynnwys o fewn maes pryder rheoleiddio. Yn ogystal mae鈥檙 comisiwn yn disgwyl i elusennau gyflawni eu rhwymedigaethau o dan y gyfraith dreth yn llawn a chymryd pob cam rhesymol i sicrhau nad yw鈥檙 elusen yn gwneud, neu鈥檔 rhan o unrhyw drefniadau cynllunio treth sy鈥檔 annoeth yn y ffyrdd a ddisgrifir neu a allai ddwyn anfri ar yr elusen neu鈥檙 sector elusennol.
Bydd y comisiwn yn asesu pob pryder y mae鈥檔 dod yn ymwybodol ohono ynghylch twyll trethi, efadu trethi neu osgoi trethi gan elusennau a bydd yn defnyddio mewn achosion o鈥檙 fath.
Bydd y comisiwn, o dan adrannau 54 i 59 o Ddeddf Elusennau 2011, yn cyfnewid gwybodaeth ag asiantaethau eraill, gan gynnwys HMRC, ar y materion cynllunio trethi amhriodol y mae鈥檔 eu darganfod yn ei waith achos neu waith monitro. Gall y manylion a gyfnewidir gynnwys, ond ni fyddant wedi鈥檜 cyfyngu i, efadu trethi posibl neu amheus ac elusennau yn cymryd rhan mewn arferion osgoi trethi neu arferion eraill sy鈥檔 arwain at bryder rheoleiddio.
Bydd y comisiwn yn ystyried cymryd camau ymchwilio a/neu reoleiddio eraill, er enghraifft:
- os oes risg sylweddol neu ormodol i incwm neu asedau鈥檙 elusen
- os yw鈥檙 ymddiriedolwyr neu bart茂on cysylltiedig yn defnyddio elusen i gael manteision preifat sylweddol neu鈥檔 cael t芒l mewn arian parod neu mewn nwyddau trwy weithredu naill ai鈥檔 uniongyrchol fel canolwr neu ymgynghorydd treth i helpu unigolion neu gorfforaethau i osgoi treth neu鈥檔 anuniongyrchol drwy鈥檙 鈥榩wrs cyffredin鈥� neu鈥檔 derbyn ystyriaeth mewn rhoddion, arian neu nwyddau
- os yw ymddiriedolwyr neu bart茂on cysylltiedig yn defnyddio鈥檙 elusen fel cyfrwng ar gyfer eu budd preifat eu hunain i dalu鈥檙 dreth leiaf posibl
- os yw鈥檙 elusen yn ffug elusen neu nid yw鈥檔 gweithredu er budd y cyhoedd
- os nad yw鈥檙 ymddiriedolwyr wedi ystyried yr effaith ar enw da a chyllid yr elusen a ddaw wrth i elusen gymryd rhan mewn cynllun cynllunio treth sy鈥檔 rhoi budd preifat sylweddol i drydydd part茂on
- os yw ymddiriedolwyr yn ymwneud 芒 thwyll trethi (gan gynnwys gwneud hawliadau cymorth rhodd twyllodrus), efadu trethi neu osg贸i trethi.
- os nad yw ymddiriedolwyr wedi ceisio cyngor treth priodol ac wedi cael gwariant anelusennol sy鈥檔 arwain at atebolrwydd treth sylweddol neu d芒l i鈥檙 elusen neu os yw wedi cael cosbau treth drwy beidio 芒 chydymffurfio 芒 gofynion cyfreithiol
Yn yr amgylchiadau hyn bydd manylion unrhyw g诺yn ac unrhyw wybodaeth a gafwyd eisoes gan yr ymddiriedolwyr neu鈥檙 elusen yn cael ei hasesu i benderfynu a yw gweithredu pellach wedi鈥檌 gyfiawnhau. Bydd y comisiwn yn rhannu鈥檙 holl fanylion neu ffeithiau perthnasol 芒 HMRC pan fo鈥檔 briodol a gall adrodd yn gyhoeddus ar y canlyniad.