Cymru a'r Iseldiroedd yn nodi 80 mlynedd ers i 's-Hertogenbosch gael ei rhyddhau
Mae Gweinidog Swyddfa Cymru, y Fonesig Nia Griffith a Dirprwy Brif Weinidog, Huw Irranca-Davies, wedi ymweld 芒'r ddinas ar gyfer y dathliadau i goff谩u'r ffaith iddi gael ei rhyddhau rhag yr Almaenwyr gan 53ain Adran Troedfilwyr Cymru ym 1944.
Wales Office Minister Nia Griffith and Deputy First Minister Huw Irranca-Davies holdling a wreath each.
Mae 鈥榮-Hertogenbosch, a elwir hefyd yn Den Bosch, wedi cynnal cysylltiadau cryf 芒 Chymru byth oddi ar hynny. Mae nifer o deyrngedau i鈥檞 gweld yn y ddinas i nodi鈥檙 aberth a wnaed gan y Cymry. Mae cofeb ryfel yn y dref yn anrhydeddu milwyr o Gymru a frwydrodd dros ei rhyddid, ac mae enwau鈥檙 146 o filwyr o Gymru a roddodd eu bywydau dros y dref i鈥檞 gweld ar y bont. Mae croes Gymreig yn y gadeirlan hefyd ac mae enwau鈥檙 milwyr o Gymru wedi鈥檜 hysgythru ar ffenestri 鈥榶stafelloedd Cymru鈥� yn neuadd y dref.
Gwnaeth Gweinidog yn Swyddfa Cymru Nia Griffith a鈥檙 Dirprwy Brif Weinidog Llywodraeth Cymru Huw Irranca-Davies osod torch yr un, a buont ar orymdaith ac yn y gwasanaeth coffa i anrhydeddu鈥檙 milwyr.
Ymwelodd dirprwyaeth fawr o Gymru 芒鈥檙 ddinas, gan gynnwys cynrychiolwyr sefydliadau diwylliannol a milwrol, a theuluoedd y cyn-filwyr dan sylw 鈥� a elwir yn 鈥榳aredwyr鈥�.
Ym 1995, sefydlodd cangen Pontypridd o Gymdeithas Gatrawd Frenhinol Cymru gysylltiad 芒 dinas 鈥榮-Hertogenbosch. Sefydlwyd cinio blynyddol ym Mhontypridd i goff谩u鈥檙 frwydr ac mae swyddogion o Den Bosch yn parhau i fynd i鈥檙 cinio hwnnw tan y dydd heddiw.
Ym mis Ebrill 2019, i goff谩u鈥檙 ffaith bod eu tref wedi cael ei rhyddhau, fe wnaeth 26 o gyflogwyr o鈥檙 ddinas yn yr Iseldiroedd feicio 400 milltir i Gaerdydd, gan ymweld 芒 gwahanol leoliadau ar hyd y daith, gan gynnwys Crucywel, Pontypridd a Chaerffili. Pen llanw鈥檙 daith honno oedd seremoni i drosglwyddo Lamp Davy ac ynddi 鈥楩flam Rhyddid鈥� symbolaidd. Aeth y beicwyr 芒鈥檙 lamp honno yn 么l i 鈥榮-Hertogenbosch lle bydd yn llosgi tan y coff谩u dros y penwythnos.
Eleni, mae gr诺p wedi beicio dros 300 milltir o Bontypridd i Den Bosch i nodi鈥檙
pen-blwydd. Trefnwyd y daith gan Gareth Pennell, a gafodd yr anrhydedd o ddod yn un o ryddfreiniwr y ddinas yn yr Iseldiroedd yn 2019 i anrhydeddu鈥檙 gwaith y mae wedi鈥檌 wneud ar y coff谩u dros y blynyddoedd.
Dywedodd Gweinidog Swyddfa Cymru, y Fonesig Nia Griffith:聽
Mae mor bwysig ein bod yn treulio amser yn meddwl am yr hyn a ddigwyddodd 80 mlynedd yn 么l ac yn talu gwrogaeth i鈥檙 dynion hynny o 53ain Adran Troedfilwyr Cymru a fu鈥檔 ymladd, ac a fu farw, ochr yn ochr 芒鈥檙 bobl leol er mwyn rhyddhau 鈥榮-Hertogenbosch.
Mae鈥檔 fraint cael cynrychioli Llywodraeth y DU wrth i鈥檙 ddinas goff谩u鈥檙 hyn a ddigwyddodd ac yn fraint hefyd gael helpu i sicrhau nad yw鈥檙 holl fywydau a aberthwyd yn mynd yn angof.
Dywedodd y Dirprwy Brif Weinidog, Huw Irranca-Davies:聽
Mae鈥檙 coff谩u y penwythnos hwn yn gyfle inni gofio, myfyrio鈥檔 ddwys a chydnabod y rheini a fu鈥檔 gwasanaethu a鈥檙 bobl a dalodd y pris eithaf wrth ryddhau鈥檙 ddinas hon; yn angof ni ch芒nt fod. Eu haberth nhw sydd i gyfri鈥� am y ffaith ein bod ni i gyd yn gallu mwynhau鈥檙 rhyddid sydd gennym yn ein bywydau heddi鈥�.
Mae鈥檔 ddyletswydd arnon ni gofio鈥檙 hyn ddigwyddodd yma yn Den Bosch a sicrhau bod cenedlaethau鈥檙 dyfodol yn deall hynny, er mwyn inni fedru dysgu鈥檙 gwersi a sicrhau heddwch am genedlaethau i ddod.
Mae gan Gymru berthynas bwysig 芒 Den Bosch, a gobeithio y byddwn ni鈥檔 gweld y berthynas honno鈥檔 parhau ac yn tyfu drwy gysylltiadau economaidd a diwylliannol.