Crynodeb gweithredol (Executive summary)
Published 22 November 2023
漏 Crown copyright 2023
This publication is licensed under the terms of the Open Government Licence v3.0 except where otherwise stated. To view this licence, visit or write to the Information Policy Team, The National Archives, Kew, London TW9 4DU, or email: [email protected].
Where we have identified any third party copyright information you will need to obtain permission from the copyright holders concerned.
This publication is available at /government/consultations/uk-national-radon-action-plan-second-edition-draft/crynodeb-gweithredol
Nwy ymbelydrol di-liw, diarogl yw radon a ffurfir gan ddadfeiliad ymbelydrol wraniwm a thoriwm sy鈥檔 ffurfio yn naturiol mewn creigiau a phriddoedd, ac y gallai eu canfod hefyd mewn rhai deunyddiau adeiladu a d诺r. Radon yw鈥檙 ffynhonnell unigol fwyaf o ddod i gysylltiad ag ymbelydredd mewn cartrefi a gweithleoedd i boblogaeth y DU. Mae鈥檔 bresennol yn yr holl aer mewn lleoliadau dan do ac yn yr awyr agored ac, ar 么l ysmygu tybaco, mae鈥檔 un o brif achosion canser yr ysgyfaint.
Mae gan y Deyrnas Unedig fwy na phedwar degawd o brofiad o nodweddu a rheoli radon mewn cartrefi a gweithleoedd. Gan ddefnyddio鈥檙 ddealltwriaeth wyddonol hon, sy鈥檔 cael ei llywio gan dystiolaeth, ymchwil, canllawiau a phrofiad ymarferol o fewn y DU a chyrff rhyngwladol, mae ystod y sefyllfaoedd y mae poblogaeth y DU yn dod i gysylltiad 芒 radon ynddyn nhw wedi鈥檌 bennu. Yn ogystal 芒 hyn, datblygwyd ffyrdd effeithiol a pharhaol o leihau ac atal dod i gysylltiad 芒 radon.聽
Mewn un ddogfen, mae鈥檙 adroddiad hwn yn cyflwyno鈥檙 elfennau presennol o reoli radon sy鈥檔 rhan o鈥檙 strategaeth radon genedlaethol a鈥檙 cynllun gweithredu ar radon cenedlaethol. Mae鈥檔 bodloni gofynion sy鈥檔 ymwneud 芒 radon yn (SI 2018/482) ac mae鈥檔 disodli Cynllun Gweithredu Cenedlaethol cyntaf y DU ar Radon a gyhoeddwyd yn 2018.
Mae鈥檙 adroddiad yn disgrifio: priodweddau radon a鈥檌 risgiau i iechyd; ei ddosbarthiad yn y DU a llwybrau dod i gysylltiad ag ef; sut mae dod i gysylltiad 芒 radon yn cael ei asesu a鈥檌 reoli mewn cartrefi, gweithleoedd, adeiladau newydd, cyflenwadau d诺r a deunyddiau adeiladu; a鈥檙 dulliau o gyfathrebu gyda鈥檙 grwpiau o bobl yr effeithir arnynt. Mae鈥檙 adroddiad yn adolygu blaengynllun gweithredu鈥檙 Cynllun Gweithredu ar Radon Cenedlaethol cyntaf ac yn nodi pynciau newydd i鈥檞 hystyried.聽
Paratowyd yr adroddiad hwn gan gynrychiolwyr o adrannau ac asiantaethau llywodraeth y DU a chyda mewnbwn gan randdeiliaid. Mae鈥檙 adroddiad yn destun ymgynghoriad agored.
Bydd Cynllun Gweithredu ar Radon Cenedlaethol y DU yn cael ei ddiweddaru o leiaf bob pum mlynedd.